Συνέντευξη του Γιώργου Αγγελόπουλου, επικ. καθηγητή ΑΠΘ & πρ. γενικού γραμματέα του υπουργείου Παιδείας, στην εφημερίδα «Η Εποχή» και τη δημοσιογράφο Ζωή Γεωργούλα.
▸ Tι αποτύπωμα μπορεί να αφήσει η εξ αποστάσεως εκπαίδευση που σήμερα υλοποιείται σε σχολεία και πανεπιστήμια;
Συστηματική εξ αποστάσεως εκπαίδευση υφίσταται μόνο στα πανεπιστήμια και κυρίως στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Οι εκπαιδευτικές πρακτικές που τώρα υλοποιούνται στα σχολεία συνιστούν εκδοχές τηλεκπαίδευσης. Όπως κάθε τεχνολογία, η τηλεκπαίδευση εμπεριέχει κοινωνικές δυναμικές που την δημιούργησαν. Καλούμαστε να διαμορφώσουμε τις πρωτοβουλίες στo πλαίσιo μιας συγκυρίας ιστορικής βίας. Είναι προφανές ότι, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, η τηλεκπαίδευση συμβάλλει στη διατήρηση της σχέσης των μαθητών και των φοιτητών με το αγαθό της παιδείας.
Ελλοχεύει βέβαια ο κίνδυνος να επιχειρηθεί η χρήση τηλεκπαίδευσης για τη μόνιμη «κάλυψη» των εκπαιδευτικών αναγκών νησιωτικών και ορεινών περιοχών. Όμως, η πρόταση αυτή, που διατυπώθηκε από φίλα προσκείμενους προς τη ΝΔ δημοσιογράφους, θα δημιουργήσει μαθητές δύο ταχυτήτων.
Επιπλέον, δεδομένου ότι, σύμφωνα με πρόσφατη εγκύκλιο του υπουργείου Παιδείας, η καταγραφή αναγκών εξοπλισμού τηλεκπαίδευσης «αφορά αποκλειστικά και μόνο σε ελλείψεις της σχολικής μονάδας και επ’ ουδενί φυσικών προσώπων» ελλοχεύει ο κίνδυνος να αποκλείσει η τηλεκπαίδευση ορισμένους μαθητές. Ούτε και η κάλυψη των αναγκών τηλεκπαίδευσης από δωρεές είναι αρκετή χωρίς τη διασφάλιση του δικαιώματος στη δημόσια παιδεία από την πολιτεία, ειδικά σε καιρούς κρίσης.
Είναι υπαρκτός ο κίνδυνος κατάχρησης των προσωπικών δεδομένων από την ιδιωτική εταιρεία που διαχειρίζεται την πλατφόρμα τηλεκπαίδευσης αλλά και η γενικότερη εξάρτηση της δημόσιας εκπαίδευσης από ιδιώτες παρόχους υπηρεσιών. Σε αυτές τις συνθήκες το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να διαμορφώσουμε όρους ανατροπής λειτουργώντας εντός των ιστορικά βίαιων αντιφάσεων, συμμετέχοντας δυναμικά και διεκδικητικά στην τηλεκπαίδευση.
Η υλοποίηση πρακτικών τηλεκπαίδευσης, εντός και εκτός του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου, από δεκάδες χιλιάδες εκπαιδευτικούς είναι ένα εφαλτήριο για διεκδικήσεις βελτίωσης των υποδομών, των προγραμμάτων και της επιμόρφωσης μέσω της χρήσης ανοιχτού λογισμικού αυτόνομα από ιδιώτες παρόχους. Όσους περισσότερους μαθητές από κοινωνικοοικονομικά αδύναμες οικογένειες εντάξουμε σήμερα στην τηλεκπαίδευση, τόσο αυξάνουμε τα εφόδια που θα έχουν για το μέλλον. Όσοι περισσότεροι εκπαιδευτικοί, μαθητές και γονείς εμπλακούν σε πρωτοβουλίες τηλεκπαίδευσης, τόσο αναπτύσσεται ένα γνωστικό και κοινωνικό-συνεργατικό κεφάλαιο. Η αναβάθμιση του δημόσιου σχολείου συνιστά την απάντηση σε όσους προκρίνουν ως πανάκεια την ελεύθερη αγορά στις ατέλειες της δημόσιας εκπαίδευσης.
▸ Τι ζητήματα υποκρύπτει η εγκύκλιος του Υπουργείου προς τις διευθύνσεις των σχολείων για καταγραφή των ελλείψεων σε προσβασιμότητα στο διαδίκτυο;
Δεν υποκρύπτει κανένα ζήτημα, είναι μακάβρια ειλικρινής ως προς τις ελλείψεις που υπάρχουν. Συνιστά παραδοχή ότι επί έναν μήνα το Υπουργείο δεν ενδιαφέρθηκε για την επάρκεια των υποδομών αλλά μόνο για επικοινωνιακές πρακτικές. Δηλώνει την εκκωφαντική εξαίρεση από την τηλεκπαίδευση όσων μαθητών και εκπαιδευτικών δεν έχουν τον απαραίτητο εξοπλισμό.
Αντί να δοθούν εκατομμύρια ευρώ στην κυβερνητική επικοινωνιακή πολιτική, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για τη στήριξη των αναγκών και της εκπαίδευσης. Επιπλέον, οι απαντήσεις που έδωσε στη Βουλή η κ. Κεραμέως, αναφορικά με τις διαδικασίες προμήθειας αυτού του εξοπλισμού, δείχνουν το πραγματικό ενδιαφέρον της κυβέρνησης: τις απευθείας αναθέσεις αγοράς εξοπλισμού.
▸ Πώς διαμορφώνεται η κυβερνητική πολιτική για τη σχέση σχολείου και μαθητών αναφορικά με ευάλωτες κοινωνικές ομάδες;
Ξεκινώντας από τον Ιούλιο, η κυβέρνηση υπονομεύει συστηματικά τη φοίτηση μαθητών Ρομά, μαθητών προσφύγων και μαθητών από άλλες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Καμία ειδική πρόνοια δεν υπάρχει για τους μαθητές Ρομά. Οι πρόσφυγες μαθητές ενημερώθηκαν για τη διακοπή λειτουργίας των Δ.Υ.Ε.Π. και των Τάξεων Υποδοχής λόγω της πανδημίας. Το κρίσιμο ερώτημα είναι πόσοι από αυτούς φοιτούσαν σε Δ.Υ.Ε.Π. και Τάξεις Υποδοχής!
Να θυμίσω ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου και παρά την αύξηση των ανήλικων προσφύγων στη χώρα μας, φέτος εντάχθηκε στην εκπαίδευση σημαντικά μικρότερος αριθμός προσφύγων σε σχέση με πέρυσι. Επίσης, ας επισημάνουμε ότι το 30% των σχολικών γευμάτων δεν διατέθηκαν στα δημοτικά σχολεία. Στις αρχές Φεβρουαρίου περισσότερα από 54.000 γεύματα δεν είχαν φτάσει στους αποδέκτες τους. Οι πρακτικές αυτής της κυβέρνησης «έσπασαν όλα τα ρεκόρ» ταξικής μεροληψίας που έχουν υπάρξει στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Τέλος, επισημαίνουμε ότι οι μόνιμοι διορισμοί στην ειδική αγωγή ακόμα βρίσκονται στις καλένδες.
▸ «Διέρρευσαν» τις προηγούμενες μέρες πληροφορίες για την προετοιμασία ενός πολυνομοσχεδίου του υπουργείου Παιδείας και αμέσως μετά υπήρξε υπαναχώρηση. Τι φανερώνει αυτή η εξέλιξη υπό τις παρούσες συνθήκες;
Η διαρροή στην οποία αναφέρεστε, αλλά και η πιθανολογούμενη καθυστέρηση κατάθεσης ενός παρόμοιου πολυνομοσχεδίου, οφείλονται σε πολλούς παράγοντες με κύριο αυτόν της ύπαρξης πολλαπλών κέντρων λήψης αποφάσεων εντός της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας. Ο ίδιος παράγοντας εξηγεί και τις παλινωδίες των διαρροών για τις πανελλαδικές εξετάσεις, την καθυστερημένη ανακοίνωση περικοπής της ύλης τους κ.λπ.
Η πανδημία χρησιμοποιείται ως ευκαιρία αντιστροφής της αρνητικής εικόνας που δημιούργησε η πληθώρα λαθών του υπουργείου Παιδείας. Ένα παρόμοιο πολυνομοσχέδιο -που θα μπορούσε να τιτλοφορείται «σαν να μην πέρασε μια μέρα…»- είναι στις προτεραιότητες της κυβέρνησης που επιδιώκει την εκδικητική επαναφορά όσων ζήσαμε την περίοδο 2010-2015. Οι διαρροές δείχνουν ένα ιδεολογικά προκατασκευασμένο πολυνομοσχέδιο που αδιαφορεί για το γεγονός της πανδημίας και δεν αναγνωρίζει ανάγκες προσαρμογής του εκπαιδευτικού συστήματος στις νέες συνθήκες.
▸ Ποιες μπορεί να είναι οι απαντήσεις της ριζοσπαστικής και ανανεωτικής αριστεράς στις νέες συνθήκες που προκύπτουν για το εκπαιδευτικό μας σύστημα;
Ας πάρουμε ως δεδομένο ότι η κατανόηση της πραγματικότητας θα συντελέσει στην ίδια τη διαμόρφωση της πραγματικότητας. Ας δεχθούμε τις ευρύτερες δυνατές συναινέσεις στην πορεία διαμόρφωσης των ερωτημάτων που θα μας οδηγήσουν σε απαντήσεις. Ας υιοθετήσουμε το συλλογικό προβληματισμό χωρίς περιορισμούς. Οι προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας είναι μεγαλύτερες από αυτές που αντιμετωπίσαμε το 2015.
Οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ, όπως εκφράστηκαν από τον Α. Τσίπρα, συνιστούν ένα στέρεο πλαίσιο διασφάλισης της κοινωνικής συνοχής. Το θετικό είναι ότι έχουμε την τεχνογνωσία της κινηματικής δράσης και της κυβερνητικής ευθύνης, έχουμε νέους ανθρώπους με όρεξη και διάχυτη αγωνία που κατεδαφίζει στεγανά. Η «επόμενη μέρα» της πανδημίας θέτει κρίσιμα ερωτήματα που μπορεί να συμβάλουν στη θετική επανεκκίνηση του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Αν αναδιατυπώσουμε κατάλληλα τα ερωτήματα μπορεί να καταλήξουμε σε πρωτόγνωρα θετικές απαντήσεις. Ας αναρωτηθούμε, για παράδειγμα, πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε τους ερευνητές της διασποράς, που τώρα θέλουν με μεγαλύτερη ζέση να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Ας αναρωτηθούμε τι είδους επιστημονικά κοινά πρέπει να αναπτύξουμε για να περιοριστεί η εξάρτηση των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας από τα διεθνή ολιγοπώλια της γνώσης και της τεχνολογίας. Ας σκεφτούμε τις προτεραιότητες του εκπαιδευτικού μας συστήματος σε συνέργεια με άλλες ευρωπαϊκές χώρες που αντιμετωπίζουν παρόμοια με εμάς ζητήματα. Ας αναζητήσουμε δυναμικά αναπτυξιακές προοπτικές για τα πανεπιστήμια βάσει ενός φιλόδοξου «σχεδίου Μανχάταν». Ας προβληματιστούμε για δομές τεχνικής εκπαίδευσης, όπως τα διετή προγράμματα σπουδών στα πανεπιστήμια, που δημιουργούν θέσεις εργασίας πέραν του τουρισμού.
Τώρα που η στήριξη των μαθητών και φοιτητών μας αναδεικνύεται ως εκπαιδευτική προτεραιότητα, ας προβληματιστούμε για τον εξεταστικο-κεντρικό χαρακτήρα, το κυνήγι της διδακτέας ύλης και τις πολυδιαφημισμένες λαιμητόμους της ποιότητας (π.χ. βάση του «10»). Τώρα που βιώνουμε την κοινωνική απομόνωση, ας σκεφτούμε την αξία της ειδικής αγωγής και της εκπαίδευσης μαθητών από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Τώρα που ο φόβος για την υγεία εμφανίζεται επιτακτικός, ας θέσουμε ερωτήματα για τη μείωση του αριθμού των μαθητών ανά τάξη, τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας στους σχολικούς χώρους, την ύπαρξη μόνιμων υπηρεσιών καθαριότητας καθ’ όλη τη διάρκεια του σχολικού ωραρίου, το διορισμό εκπαιδευτικών με μόνιμη σχέση προς την κοινότητα και ικανοποιητικές αμοιβές, την ενίσχυση των υποστηρικτικών δομών της εκπαίδευσης (ΠΕΚΕΣ, ΚΕΔΥ, ΚΕΑ), τη συστηματική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, καθώς και την ενίσχυση της εκπαίδευσης για την αειφορία με έμφαση στη δημόσια και ατομική υγεία.
Ας διδαχθούμε από τις μεγάλες ιστορικές αλλαγές που προκλήθηκαν στα εκπαιδευτικά συστήματα μετά από πανδημίες: όλες συνέβαλαν στην πρόοδο της γνώσης, της επιστήμης και της δημοκρατίας.
Πηγή: εφημερίδα «Η Εποχή»
