Βασικό μέρος του νέου νόμου-πλαίσιο της κυβέρνησης για τα πανεπιστήμια αποτελεί η αναγνώριση πτυχίων από πανεπιστήμια του εξωτερικού. Το υπουργείο Παιδείας βαφτίζει τις συγκεκριμένες διατάξεις (άρθρα 286-303) ως «απλοποίηση του ΔΟΑΤΑΠ», προβλέποντας:
την αυτόματη ακαδημαϊκή αναγνώριση για συνέχιση σπουδών και απλοποίηση της διαδικασίας αναγνώρισης ακαδημαϊκού τίτλου από το εξωτερικό για εργασία στην Ελλάδα: εξυπηρέτηση του πολίτη, μείωση γραφειοκρατίας, ενίσχυση του brain-gain.
Τι ισχύει μέχρι σήμερα;
Μέχρι το 1977, την αρμοδιότητα αναγνώρισης τίτλων σπουδών πανεπιστημιακής εκπαίδευσης είχαν αποκλειστικά τα Πανεπιστήμια. Με το νόμο 741/1977 της κυβέρνησης Ράλλη ιδρύθηκε το ΔΙΚΑΤΣΑ (Διαπανεπιστημιακό Κέντρο Αναγνώρισης Τίτλων Σπουδών Αλλοδαπής). Παράλληλα, με το νόμο 576/1977 ιδρύθηκε το Συμβούλιο Ισοτιμιών με αρμοδιότητα την ισοτιμία τίτλων σπουδών και σχολών ή τμημάτων της τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης της ημεδαπής ή αλλοδαπής, καθώς και την κατάταξη σπουδαστών ή πτυχιούχων σε σπουδαστικά εξάμηνα διαφόρων σχολών.
Στη συνέχεια, η κυβέρνηση Παπανδρέου με το νόμο 1404/1983 ίδρυσε το Ινστιτούτο Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΙΤΕ), με κύρια αρμοδιότητα την ισοτίμηση των τίτλων σπουδών από ιδρύματα τριτοβάθμιας μη-πανεπιστημιακής εκπαίδευσης του εξωτερικού και την αντιστοίχιση -εφόσον υπήρχε- με τους τίτλους των ελληνικών ΤΕΙ. Οι αρμοδιότητες του Συμβουλίου Ισοτιμιών του νόμου 576/1977 περιήλθαν στο ΙΤΕ.
Το 2005, η κυβέρνηση Καραμανλή ψήφισε το νόμο 3328 (υπουργός Μ. Γιαννάκου), καταργώντας το ΙΤΕ και το «αμαρτωλό» ΔΙΚΑΤΣΑ. Οι αρμοδιότητές του πέρασαν στο Διεπιστημονικό Οργανισμό Αναγνώρισης Τίτλων Ακαδημαϊκών & Πληροφόρησης (ΔΟΑΤΑΠ). Ο νόμος 3328, αν και παρωχημένος, επιχείρησε να διαμορφώσει ένα αυστηρό πλαίσιο ακαδημαϊκών αναγνωρίσεων, σεβόμενο το Άρθρο 16 του Συντάγματος καθώς και το έργο των ελληνικών ΑΕΙ. Ωστόσο, το ελάχιστα διασταλτικό περιεχόμενό του δημιούργησε μια σειρά από προβλήματα και καθυστερήσεις σε βάρος των πολιτών.
Στο πλαίσιο αυτό, η υπουργία Γαβρόγλου εισήγαγε την ηλεκτρονική πλατφόρμα αιτήσεων και αναγνωρίσεων (e-doatap), με μηδενικό κόστος καθώς δημιουργήθηκε αποκλειστικά από υπαλλήλους του υπουργείου Παιδείας. Η αλλαγή του νομικού πλαισίου, αν και προγραμματισμένη, δεν ολοκληρώθηκε λόγω των πρόωρων εκλογών του 2019.
Τι αλλάζει το σχέδιο νόμου Κεραμέως
Το άρθρο 290 προβλέπει το διορισμό εκτελεστικού διευθυντή, δηλαδή manager, δίνοντας την ευχέρεια στον εκάστοτε πρόεδρο (έπειτα από εισήγηση του manager) να διαχειρίζεται δημόσιο χρήμα κατά παρέκκλιση των νόμων περί δημόσιων συμβάσεων. Επίσης ο manager θα προΐσταται των διοικητικών υπηρεσιών του ΔΟΑΤΑΠ, θα εποπτεύει τη λειτουργία του και θα επιβλέπει την εκτέλεση των αποφάσεων του ΔΣ, των νόμων και του εσωτερικού κανονισμού. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο manager θα διορίζεται από την υπουργό Παιδείας χωρίς το σχέδιο νόμου να ορίζει τα απαιτούμενα προσόντα και τις απολαβές του.
Με το άρθρο 292 η αναγνώριση των ακαδημαϊκών τίτλων περνά σε ιδιώτες και ιδρύεται το Εθνικό Μητρώο Αξιολογητών. Στο μητρώο θα μπορούν να εγγράφονται ιδιώτες μη-ακαδημαϊκοί, απομακρύνοντας τους ακαδημαϊκούς από τις διαδικασίες αναγνώρισης. Αξίζει να σημειωθεί πως μέχρι σήμερα, οι Ακαδημαϊκοί Σύμβουλοι ήταν μέλη ΔΕΠ από τα ΑΕΙ της χώρας που προσέφεραν δωρεάν τις εισηγήσεις τους στο ΔΟΑΤΑΠ. Πλέον, η σκιώδης και ασαφής ομάδα που θα αναλάβει τις διαδικασίες αναγνώρισης θα επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ η πρόσληψή τους θα γίνεται εκτός διαδικασιών του Δημοσίου. Παράλληλα προβλέπεται η εξαίρεσή τους από την υποχρέωση δήλωσης περιουσιακής κατάστασης.
Το άρθρο 295 καθορίζει τις προϋποθέσεις ακαδημαϊκής ισοδυναμίας, με την κυβέρνηση να κάνει μια ακόμα ρύθμιση-δώρο στα κολλέγια. Χωρίς ίχνος ακαδημαϊκής λογικής και κατά παρέκκλιση αποφάσεων του ΣτΕ, η διάταξη δίνει τη δυνατότητα αναγνώρισης μεταπτυχιακού και διδακτορικού τίτλου χωρίς την προϋπόθεση αναγνωρισμένου πτυχίου (βλέπε πτυχίο κολλεγίου).
Ωστόσο, οι διευκολύνσεις στα κολλέγια δε σταματούν εδώ. Με το άρθρο 296 και τον κατάλογο τύπων τίτλων σπουδών με συμφωνία δικαιόχρησης (franchising), κυβέρνηση και υπουργείο Παιδείας προτείνουν τη συμπερίληψη των κολλεγίων στη λίστα με τα ημεδαπά ΑΕΙ. Το Άρθρο 16 καταλύεται υπέρ των κολλεγίων, σε βάρος των δημόσιων πανεπιστημίων.
Επιπλέον, το σχέδιο νόμου δημιουργεί συνειδητά μια σειρά από «γκρίζες ζώνες» ως προς τα δικαιολογητικά, τη διάρκεια σπουδών ανά κύκλο και κυρίως στα διδακτορικά, ενώ δεν αποσαφηνίζει το πλαίσιο αναγνώρισης εκτός ΔΟΑΤΑΠ, δηλαδή από τα Πανεπιστήμια και τα Ερευνητικά Κέντρα. Για παράδειγμα, στην περίπτωση των μελών ΔΕΠ, τα Πανεπιστήμια θα δέχονται αιτήσεις μέσω του συστήματος Apella χωρίς να είναι απαιτούμενη η αναγνώριση από τον ΔΟΑΤΑΠ. Πρακτικά κάποιος θα μπορεί να προσληφθεί ως πανεπιστημιακός καθηγητής χωρίς να έχει αναγνωρίσει το διδακτορικό του. Ή όπως προαναφέρθηκε (άρθρο 295), θα μπορεί να αναγνωρίσει το διδακτορικό του στο ΔΟΑΤΑΠ χωρίς να είναι κάτοχος αναγνωρισμένου πτυχίου.
Το σχέδιο νόμου προβλέπει μια ακόμα καινοτομία. Εμπλέκει τους επαγγελματικούς φορείς στην ακαδημαϊκή αναγνώριση, αλλά και στο πλαίσιο αποφάσεων γύρω από αυτήν. Η ρύθμιση έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ευρωπαϊκή οδηγία 2005/36/ΕΚ για την ανάγκη διαχωρισμού της ακαδημαϊκής αναγνώρισης από τα επαγγελματικά δικαιώματα και την κινητικότητα. Παρά την ύπαρξη του ΑΤΕΕΝ, το οποίο είναι επιφορτισμένο με την αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων και επαγγελματικής ισοδυναμίας, η κυβέρνηση «βάζει στο ίδιο καζάνι» και την ακαδημαϊκή αναγνώριση. Δεν πρόκειται για προχειρότητα ή ρύθμιση εκ παραδρομής. Η σύγχυση αρμοδιοτήτων και οι «γκρίζες ζώνες» οδηγούν στην εξίσωση των κολλεγίων με τα ΑΕΙ.
Οι διατάξεις του σχεδίου νόμου για το ΔΟΑΤΑΠ δεν αποτελούν κάποιου είδους εκσυγχρονισμό. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη συνεχίζει την απαξίωση της δημόσιας εκπαίδευσης και των ελληνικών πανεπιστημίων. Παίρνει ρεβάνς για τη μη αναθεώρηση του Συντάγματος και με έντεχνο τρόπο ενταφιάζει το Άρθρο 16. Κυρίως όμως παρέχει διευκολύνσεις, εισάγει φωτογραφικές διατάξεις και ξεπληρώνει «τα χρέη» της στους χρηματοδότες της, δηλαδή στα ιδιωτικά κολλέγια.
