Παρατηρήσεις της Επιστημονικής Ένωσης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης & Κατάρτισης (ΕΕΤΕΚ) στο σχέδιο νόμου του υπουργείου Παιδείας για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση
Στο νομοσχέδιο, η σχέση εκπαίδευσης και αγοράς δεν προτείνεται με όρους ισοτιμίας. Η αγορά προτάσσεται και η εκπαίδευση ακολουθεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι κανένα άρθρο του νομοσχεδίου δεν αναφέρεται στα ΕΠΑΛ και σε οποιαδήποτε προσπάθεια ενίσχυσης τους ή/και ανανέωσης και προμήθειας σύγχρονου εργαστηριακού εξοπλισμού.
Ουσιαστικά, οι προτάσεις που διατυπώνει το νομοσχέδιο για τα ΕΠΑΛ θα έχουν ως συνέπειες:
- Τη σημαντική μείωση μαθητικού δυναμικού της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, το οποίο θα μετακινηθεί στην πρόωρη Κατάρτιση ανηλίκων προς τις ΕΣΚ,
- τη δημιουργία πλεονάσματος καθηγητών σε διάφορες ειδικότητες λόγω έλλειψης μαθητών και μείωσης των θέσεων Υπεύθυνων Τομέων.
Το υπουργείο Παιδείας, αντί να στηρίξει τον βασικό θεσμό της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, τα ΕΠΑΛ, επιλέγει να ενισχύσει την πρόωρη κατάρτιση των ΕΣΚ και να καταργήσει μια δομή κατάρτισης τα ΙΕΚ, με σκοπό την προώθηση των καταρτιζόμενων προς τα Πανεπιστήμια, όπου η χώρα μας έχει το μεγαλύτερο αριθμό φοιτητών σε όλη την ΕΕ, με αποτέλεσμα να έχουμε την μετανάστευση εκατοντάδων χιλιάδων πτυχιούχων.
Το νομοσχέδιο δεν αναβαθμίζει την Επαγγελματική Εκπαίδευση (ΕΠΑΛ), τα οποία είναι η βάση για την περαιτέρω κατάρτιση – εξειδίκευση. Αντίθετα με τις ρυθμίσεις που προτείνονται υποβαθμίζεται ο ρόλος της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και δημιουργούνται συνθήκες δυσλειτουργίας οι οποίες θα καταστήσουν ανεφάρμοστες πολλές διατάξεις του.
Το νομοσχέδιο αφήνει μετέωρα καίρια θέματα τα οποία θα έπρεπε να αναφέρονται, αλλά προβλέπεται η ρύθμισή τους με υπουργικές αποφάσεις. Δημιουργεί πολλά νέα όργανα (ΕΣΕΕΚ, ΚΣΕΕΚ, ΣΣΠΑΕ, ΚΕΕ), τα οποία εμπλέκουν πληθώρα φορέων με αποτέλεσμα ο συντονισμός τους να είναι προβληματικός έως αδύνατος.
Διαμορφώνει ένα εκτεταμένο πεδίο μεταγυμνασιακής κατάρτισης, των Επαγγελματικών Σχολών Κατάρτισης (ΕΣΚ), το οποίο αποτελεί και την αιχμή του δόρατος. Αυτή η μορφή κατάρτισης δημιουργεί σοβαρά προβλήματα. Οι μαθητές στην ηλικία των 15 ετών, στο τέλος του γυμνασίου, δεν έχουν την ωριμότητα για να κάνουν οριστικές επαγγελματικές επιλογές, θα έπρεπε να βρίσκονται μέσα σε σχολικό περιβάλλον Γενικού ή Επαγγελματικού κυρίως, Λυκείου. Η πρόωρη κατάρτιση, χωρίς το απαραίτητο γνωστικό τεχνολογικό υπόβαθρο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, έχει εγκαταλειφθεί από το σύνολο σχεδόν των εκπαιδευτικών συστημάτων.
Οι νέοι, που έχουν πολλά μορφωτικά εφόδια, έχουν πολύ καλύτερη δυνατότητα να αναδιατάσσουν τις όποιες επαγγελματικές δεξιότητές τους, να αναπροσαρμόζονται και να σταθμίζουν καλύτερα τις αποφάσεις και τις επιλογές της ζωής τους, ενώ η πρόωρη εξειδίκευση εύκολα μπορεί να αχρηστευτεί.
Δεν αναδεικνύει τον διττό ρόλο της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης για έξοδο προς την αγορά εργασίας αλλά και για όσους μαθητές επιθυμούν τις πανεπιστημιακές σπουδές σε σχολές και τμήματα αντίστοιχα των ειδικοτήτων τους.
Σε πλήθος άρθρων του νομοσχεδίου γίνεται σύγχυση μεταξύ του συστήματος της επαγγελματικής εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης. Η κοινή αντιμετώπιση των δύο συστημάτων όταν και όπου επιχειρήθηκε τα αποτελέσματα ήταν αρνητικά.
Η από κοινού νομοθέτηση της επαγγελματικής εκπαίδευσης με την κατάρτιση και όχι με τη γενική εκπαίδευση έχει μια συγκεκριμένη σημειολογία. Η μη συνεξέταση των ΕΠΑΛ με τα ΓΕΛ, που από κοινού συνιστούν την λυκειακή βαθμίδα, δείχνει ότι δεν υπάρχει «ισοτιμία» των δύο τύπων λυκείου.
Εδώ το θέμα δεν είναι μόνο εκπαιδευτικό αλλά και κοινωνικό-πολιτικό: Θέλουμε επαγγελματική εκπαίδευση για εργαζόμενους με απαιτήσεις και για πολίτες με μορφωτικά εφόδια ή κατάρτιση για εργαζόμενους με χαμηλό κόστος και πολίτες ευάλωτους σε κάθε φύσημα του ανέμου της αγοράς εργασίας; Η βασική επιλογή για την ενίσχυση της μεταγυμνασιακής κατάρτισης θα αποψιλώσει τα ΕΠΑΛ, γιατί αυτή η μορφή κατάρτισης θα δίνει πιο εύκολες λύσεις στην αγορά εργασίας.
Το νομοσχέδιο αποτελείται από πάρα πολλές γενικές προτάσεις με σκοπό τη δημιουργική ασάφεια και απώτερο στόχο την αποδοχή του, έχοντας πετύχει τις ελάχιστες δυνατές αντιδράσεις. Ο μεγάλος κερδισμένος του νομοσχεδίου είναι η ιδιωτική εκπαίδευση. Ουσιαστικά εξασφαλίζει μεγάλο κομμάτι της κατάρτισης με τους όρους που η ίδια είχε ζητήσει και τελικά ικανοποιούνται.
Τα τοπικά συμβούλια επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, στα οποία οι εκπρόσωποι των μελών της επαγγελματικής εκπαίδευσης αποτελούν μία ελάχιστη μειοψηφία, θα προτείνουν στο Κεντρικό Συμβούλιο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΚΣΕΕΚ), το οποίο και θα αποφασίζει ποιος τομέας και ποια ειδικότητα θα λειτουργήσει σε ποιο σχολείο. Ουσιαστικά το υπουργείο παραχωρεί την οργάνωση της λειτουργίας της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης της χώρας, σε επιτροπές των οποίων η σύνθεση θα συστήνεται με κομματικά, συντεχνιακά και τοπικά κριτήρια.
Σε αρκετά σημεία του νομοσχεδίου, είναι ξεκάθαρο ότι επιδιώκεται η τάξη της μαθητείας να συμπλέει με τα ΙΕΚ, με απώτερο στόχο να υπάρξει κοινή πιστοποίηση προσόντων, μιας και οι δύο αυτοί εκπαιδευτικοί δρόμοι οδηγούν σε πτυχίο επιπέδου 5. Ο ενδεχόμενος στόχος στην περίπτωση αυτή είναι να καλυφθεί το τεράστιο ποσοστό αποτυχίας των αποφοίτων ΙΕΚ έναντι του μεγάλου ποσοστού επιτυχίας των αποφοίτων του «Μεταλυκειακού έτους-Τάξη Μαθητείας» του ΕΠΑΛ.
Η ρύθμιση για τη δημιουργία Γραφείου Επαγγελματικής Ανάπτυξης και Σταδιοδρομίας (ΓΕΑΣ) στις ΕΣΚ και στα ΙΕΚ είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Η ρύθμιση αυτή θα πρέπει να επεκταθεί και στα ΕΠΑΛ.
Είναι απαράδεκτη η ρύθμιση για την αναστολή λειτουργίας ΙΕΚ με αριθμό καταρτιζόμενων κάτω του 100 ή κάτω του 250, θα ανασταλεί η λειτουργία μεγάλου αριθμού ΙΕΚ.
Οι ρυθμίσεις για το ΠΕΠΑΛ δημιουργούν ένα σχολείο με τα στοιχεία επαγγελματικής κατάρτισης. Εάν εφαρμοστούν όσα αναφέρονται στο νομοσχέδιο τότε θα δημιουργηθούν σοβαρά προβλήματα στην ισοτιμία των δύο τύπων λυκείου με καταστρεπτικές συνέπειες για τα ΕΠΑΛ, τα οποία θα μετατραπούν σε δομές κατάρτισης με το ψευδώνυμο «Λύκειο».
Ο ρόλος του ΕΟΠΠΕΠ απομειώνεται με την εκχώρηση του δικαιώματος της πιστοποίησης σε ιδιώτες.
Στο σύνολό του το νομοσχέδιο δεν αναβαθμίζει, αλλά υποβαθμίζει πολλαπλώς την επαγγελματική εκπαίδευση, τα ΕΠΑΛ. Ο μεγάλος ωφελούμενος αναδεικνύεται ο ιδιωτικός τομέας, εις βάρος της ποιότητας της ΕΕΚ.
