… και αναβάθμισε το ρόλο του Διευθυντή Εκπαίδευσης
* του Χαράλαμπου Λόντου, μαθηματικού και πρώην ΠΔΕ Αττικής
Τις προηγούμενες ημέρες δόθηκε στη δημοσιότητα και τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση από την υπουργό Παιδείας κα Κεραμέως σχέδιο νόμου με τον εντυπωσιακό τίτλο: «Αναβάθμιση του σχολείου, ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών και άλλες διατάξεις». Μεταξύ άλλων, στο Α’ μέρος του σχεδίου νόμου εισάγονται οι θεσμοί του Επόπτη Ποιότητας της Εκπαίδευσης και του Συμβούλου Εκπαίδευσης σε αντικατάσταση του Περιφερειακού Κέντρου Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού (ΠΕΚΕΣ) και του Συντονιστή του Εκπαιδευτικού Έργου (ΣΕΕ), καταργώντας έτσι τη συλλογική-διεπιστημονική λειτουργία και υποκαθιστώντας την με την ατομική εποπτεία-επιτήρηση.
Η κυβέρνηση και η υπουργός από τις πρώτες ημέρες ανάληψης των καθηκόντων της διατυμπανίζει την κατάργηση των ΠΕΚΕΣ και των ΣΕΕ και την επαναφορά αναβαθμισμένων των Σχολικών Συμβούλων. Ουδέν ψευδέστερο, καθώς όπως εύκολα διαπιστώνει κανείς, ο Σύμβουλος Εκπαίδευσης που περιγράφεται στο σχέδιο νόμου είναι μια υπηρεσιακά υποβαθμισμένη και αποδυναμωμένη καρικατούρα τόσο του Σχολικού Συμβούλου όσο και του Συντονιστή Εκπαιδευτικού Έργου, υποταγμένη στη διοικητική ιεραρχία.
Οι προβλέψεις του νομοσχεδίου
Στο άρθρο 4 εισάγεται ο θεσμός του Περιφερειακού Επόπτη Ποιότητας της Εκπαίδευσης. Στο άρθρο 6 ο θεσμός του Επόπτη Ποιότητας της Εκπαίδευσης. Τέλος, στο άρθρο 8 έχουμε το θεσμό του Συμβούλου Εκπαίδευσης.
Άρθρο 8 – Σύμβουλοι Εκπαίδευσης
1. Συνιστώνται οκτακόσιες (800) θέσεις Συμβούλων Εκπαίδευσης, οι οποίες πληρούνται από εκπαιδευτικούς που επιλέγονται σύμφωνα με τα άρθρα 28 έως 47 και οι οποίες κατανέμονται σε κλάδους ως εξής: ………………………………………………
Οι θέσεις των Συμβούλων Εκπαίδευσης κατανέμονται στις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ………………………………………………
2. Οι Σύμβουλοι Εκπαίδευσης υπάγονται διοικητικά στον Διευθυντή Εκπαίδευσης και εποπτεύονται ως προς την άσκηση του έργου τους από τον Επόπτη Ποιότητας της Εκπαίδευσης της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης. Οι Σύμβουλοι Εκπαίδευσης: α) των κοινών ειδικοτήτων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, β) Ειδικής Αγωγής και Ενταξιακής Εκπαίδευσης και γ) των μελών του Ε.Ε.Π. υπάγονται στον Διευθυντή Εκπαίδευσης και τον Επόπτη Ποιότητας της Εκπαίδευσης της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης, στην οποία έχει κατανεμηθεί η θέση Συμβούλου που καταλαμβάνουν.
3. Έργο του Συμβούλου Εκπαίδευσης είναι η παιδαγωγική και επιστημονική καθοδήγηση των εκπαιδευτικών και των μελών του ΕΕΠ και ΕΒΠ, η επιμόρφωση, η ανάπτυξη καινοτόμων πρωτοβουλιών στον χώρο της εκπαίδευσης, καθώς και η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και των μελών του ΕΕΠ και ΕΒΠ και η συμμετοχή στη διαδικασία του συλλογικού προγραμματισμού και της αυτοαξιολόγησης του έργου της σχολικής μονάδας και των δομών υποστήριξης της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ειδικότερα, έργο του Συμβούλου Εκπαίδευσης είναι…».
Επίσης, στην παράγραφο στ’ του άρθρου 56 αναφέρεται: «στ) οι Σύμβουλοι Εκπαίδευσης (αξιολογούνται), από τον Επόπτη Ποιότητας της Εκπαίδευσης και τον Διευθυντή Εκπαίδευσης της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης, στην οποία ανήκει η θέση Συμβούλου που καταλαμβάνουν».
Να σημειώσουμε ότι στην παράγραφο δ’ του ίδιου άρθρου αναφέρεται ότι: «δ) οι Επόπτες Ποιότητας της Εκπαίδευσης (αξιολογούνται), από τον Διευθυντή Εκπαίδευσης και τον Περιφερειακό Επόπτη Ποιότητας της Εκπαίδευσης», καθώς και ότι στην παράγραφο 2 του άρθρου 6 αναφέρεται ότι: «2. Ο Επόπτης Ποιότητας της Εκπαίδευσης υπάγεται διοικητικά στον Διευθυντή Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και εποπτεύεται ως προς την άσκηση του έργου του από τον Περιφερειακό Επόπτη Ποιότητας της Εκπαίδευσης».
Συμπερασματικά
Γίνεται λοιπόν φανερό ότι ολόκληρος ο άξονας «παιδαγωγική και επιστημονική καθοδήγηση», με εξαίρεση τον Περιφερειακό Επόπτη Ποιότητας της Εκπαίδευσης, υπάγεται διοικητικά και πειθαρχικά (;) στο Διευθυντή Εκπαίδευσης και αξιολογείται από αυτόν, ο οποίος εκπροσωπεί τη διοίκηση. Με αυτό τον τρόπο έχουμε σημαντική ενίσχυση του ενός, αυτόν της διοίκησης, από τους δύο άξονες που θεσπίστηκαν με το νόμο 1304/1982 που κατάργησε τον επιθεωρητισμό και σχεδόν πλήρη έλεγχο του δεύτερου, του παιδαγωγικού-επιστημονικού, ο οποίος για πρώτη φορά μετά από 39 χρόνια υποβαθμίζεται υπηρεσιακά και θεσμικά.
Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τη σημαντική θεσμική ενίσχυση του ρόλου του διευθυντή της σχολικής μονάδες έναντι του συλλόγου διδασκόντων/διδασκουσών και την επαναφορά ενισχυμένης της εποπτείας σε δύο τουλάχιστον επίπεδα οδηγούν ασφαλώς στο συμπέρασμα ότι το σχέδιο νόμου υπηρετεί με συνέπεια και ποικιλοτρόπως την ενίσχυση του διοικητικού και της μονοπρόσωπης εποπτείας με ένα βαρύ γραφειοκρατικό σύστημα.
Μια σύντομη αναδρομή στα ισχύοντα τα τελευταία 50 χρόνια
Με το νόμο 1304/1982 (ΦΕΚ 144/Α/07.12.1982) καταργήθηκε ο επιθεωρητής, εκπαιδευτικός θεσμός που κράτησε 150 χρόνια, και ο επιθεωρητισμός και έγινε ο διαχωρισμός της διοίκησης, σε επίπεδο νομού, από την επιστημονική καθοδήγηση. Η διοίκηση ασκείται από τους Προϊσταμένους των Διευθύνσεων και των Γραφείων και η παιδαγωγική και επιστημονική καθοδήγηση από το Σχολικό Σύμβουλο, αμφότεροι υπό τον κρατικό νομάρχη.
Με τη θεσμοθέτηση της αιρετής αυτοδιοίκησης β’ βαθμού (νόμος 2218/1994 ΦΕΚ 90/Α/13.06.1994) και τη εκλογή των αιρετών νομαρχών δημιουργούνται λειτουργικά και συνταγματικά ζητήματα που αίρονται με το νόμο 2817/2020 (ΦΕΚ 78/Α/14.03.200).
Η σημερινή διοικητική δομή της εκπαίδευσης στα βασικά ζητήματα θεσμοθετείται με το νόμο 2986/2002 (ΦΕΚ 24/Α/13.02.2002), με τον οποίο καθιερώνεται η δομή των αποκεντρωμένων περιφερειακών υπηρεσιών του υπουργείου Παιδείας όπως υφίστανται μέχρι και σήμερα, με εξαίρεση τα Γραφεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που καταργήθηκαν με το νόμο 4027/2011 (ΦΕΚ 233/Α/04.11.2011).
Στην παράγραφο 2 του άρθρου 1 του 2986 προβλέπεται: «Οι Σχολικοί Σύμβουλοι προσχολικής αγωγής, δημοτικής εκπαίδευσης, ειδικής αγωγής και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης υπάγονται στην οικεία περιφερειακή διεύθυνση εκπαίδευσης. Στην παράγραφο 3. στ’ του άρθρου 5 του ίδιου νόμου προβλέπεται: « Ο Σχολικός Σύμβουλος αξιολογείται από τον Περιφερειακό Διευθυντή Εκπαίδευσης ως προς το διοικητικό έργο και από τον Προϊστάμενο του οικείου Τμήματος Επιστημονικής και Παιδαγωγικής Καθοδήγησης ως προς το επιστημονικό-παιδαγωγικό του έργο».
Με το νόμο 4547/2018 (ΦΕΚ 102/Α/12.06.2018) επιχειρήθηκε η πρώτη τομή στον άξονα παιδαγωγική-επιστημονική καθοδήγηση. Σπάει το μονοπρόσωπο και η αυθεντία της παιδαγωγικής και επιστημονικής καθοδήγησης και εισάγεται μέσω της ίδρυσης των ΠΕΚΕΣ η συλλογική και διεπιστημονική αντιμετώπιση των παιδαγωγικών και επιστημονικών αναγκών των εκπαιδευτικών και του σχολείου.
Στην παράγραφο 2 του άρθρου 4 αναφέρεται: «Στις οικείες Περιφερειακές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης ιδρύονται Περιφερειακά Κέντρα Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού (ΠΕΚΕΣ). Στην παράγραφο 1 του άρθρου 5 αναφέρεται: «Για τη στελέχωση των ΠΕΚΕΣ συνιστώνται στο υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων 540 θέσεις Συντονιστών Εκπαιδευτικού Έργου», όπως είναι η νέα ονομασία των σχολικών συμβούλων .
Στην παράγραφο 1.γ’ του άρθρου 38 αναφέρεται: «οι Συντονιστές Εκπαιδευτικού Έργου (αξιολογούνται) από τον Οργανωτικό Συντονιστή του οικείου ΠΕΚΕΣ και τον Περιφερειακό Διευθυντή Εκπαίδευσης»
Από τα παραπάνω είναι προφανές ότι μέχρι σήμερα οι δύο άξονες λειτουργίας του εκπαιδευτικού συστήματος, αυτός της διοικητικής λειτουργίας και ο έτερος της παιδαγωγικής και επιστημονικής υποστήριξης όπως θεσμοθετήθηκαν με το νόμο 1304/1982 και την κατάργηση του επιθεωρητή, συναντιόντουσαν μόνο είτε στο πρόσωπο του κρατικού νομάρχη, μέχρι το 1994, είτε στο πρόσωπο του Περιφερειακού Διευθυντή Εκπαίδευσης μετά το 2000.
Είναι προφανές ότι τα όσα περιγράφονται στο σχέδιο νόμου μόνο αναβάθμιση του ρόλου και της υπηρεσιακής θέσης του Σχολικού Συμβούλου, του Συντονιστή του Εκπαιδευτικού Έργου και εν τέλει του εκπροσώπου του άξονα της παιδαγωγικής και επιστημονικής υποστήριξης δεν αποτελούν. Αντίθετα, με το σχέδιο νόμου νομοθετείται η θεσμική, λειτουργική και υπηρεσιακή υποταγή της παιδαγωγικής και επιστημονικής υποστήριξης στη διοικητική λειτουργία του συστήματος με ορατή προοπτική την υποβάθμιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, την αποθέωση των δεικτών απόδοσης και την επέλαση των managers στην εκπαίδευση.
