Το νομοσχέδιο Κεραμέως για τα πανεπιστήμια είναι πλέον νόμος του κράτους. Υπερψηφίστηκε επί της αρχής από τους 157 βουλευτές της ΝΔ, καταψηφίστηκε από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ απείχε από τη ψηφοφορία εκφράζοντας την κάθετη αντίθεσή του στην πολιτική της κυβέρνησης για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και έρευνα.
«Οι νέοι ορίζοντες στα ΑΕΙ» πυροδότησαν κινητοποιήσεις, προκάλεσαν έντονες συζητήσεις και αντιπαραθέσεις. Ο κυβερνητικός αιφνιδιασμός και η απουσία διαλόγου με τα ΑΕΙ, η προσχηματική διαβούλευση (το υπουργείο Παιδείας δεν έκανε καμία ουσιαστική υπαναχώρηση, αντίθετα πρόσθεσε 119 νέα άρθρα), όπως και το αντιδραστικό περιεχόμενο των ρυθμίσεων, είχαν ως αποτέλεσμα την πλειοψηφική απόρριψη του νομοσχεδίου από την πανεπιστημιακή κοινότητα.
ΝΔ / σιγή πρωτοκλασάτων και πανεπιστημιακών βουλευτών
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης χαρακτήρισε το νομοσχέδιο για τα πανεπιστήμια ως τη «μεγαλύτερη ιδεολογική μάχη της κυβέρνησής του» και κάλεσε την κοινοβουλευτική ομάδα της ΝΔ να «στηρίξει με ένταση τις αλλαγές στα ΑΕΙ». Αν και το μήνυμα «μάχης» στάλθηκε πολλές φορές και με κάθε ευκαιρία, έμεινε στο «διαβάστηκε» από αρκετούς αποδέκτες του.
Η απουσία «πρωτοκλασάτων» υπουργών από την κοινοβουλευτική συζήτηση και η απροθυμία τους να τοποθετηθούν ήταν ενδεικτική της υποστήριξης στο νομοθέτημα της Νίκης Κεραμέως. Απρόθυμοι φάνηκαν να είναι και οι πανεπιστημιακοί βουλευτές της ΝΔ, οι οποίοι απέφυγαν να συμμετέχουν στη «μάχη». Ενδεικτική ήταν η επιλογή του βουλευτή Φώντα Μπαραλιάκου ως εισηγητή της πλειοψηφίας, ενός ανθρώπου της αγοράς που η μοναδική σχέση του με την τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι ότι πήρε πτυχίο από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Ωστόσο, η πιο χαρακτηριστική περίπτωση αφωνίας ήταν αυτή του Βασίλη Διγαλάκη, πρώην υφυπουργού Παιδείας για τα ΑΕΙ και πρώην πρύτανη του Πολυτεχνείου Κρήτης, προέδρου της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων και βουλευτή Χανίων. Τη σιωπή επέλεξαν επίσης ο πρώην υπουργός Παιδείας και επικ. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας Ευριπίδης Στυλιανίδης, ο επίτιμος καθηγητής Ιατρικής του ΕΚΠΑ Χριστόδουλος Στεφανάδης, ο ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ Νικήτας Κακλαμάνης, ο αναπλ. καθηγητής Ιατρικής του ΕΚΠΑ και υφυπουργός Εξωτερικών Κώστας Βλάσης, ο λέκτορας του Ιονίου Πανεπιστημίου Γιώργος Στύλιος και ο καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου, πρώην κυβερνητικός εκπρόσωπος και βουλευτής Επικρατείας Χρήστος Ταραντίλης.
ΠΑΣΟΚ / μεταξύ ναι και όχι
Μεγάλη πίεση δέχτηκε και το ΠΑΣΟΚ / Κίνημα Αλλαγής. Αν και καταψήφισε επί της αρχής, είδε στους «νέους ορίζοντες» της Κεραμέως πολλούς από τους δικούς του ορίζοντες, τους παλιούς, αυτούς του νόμου Διαμαντοπούλου. Ο νόμος 4009/2011, αν και ψηφίστηκε με ευρεία πολιτική συναίνεση (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΛΑΟΣ), συνάντησε τις σφοδρές αντιδράσεις της πανεπιστημιακής κοινότητας, παρέμεινε ανεφάρμοστος και τελικά καταργήθηκε. Ωστόσο, η συναίνεση αυτή ήταν καθοριστική για τη δημιουργία των μετέπειτα συμμαχικών κυβερνήσεων ΝΔ-ΠΑΣΟΚ. Φυσικά, με τις γνωστές συνέπειες για όλους, αλλά και για το ίδιο το ΠΑΣΟΚ.
Η ηγεσία του κόμματος φαίνεται πως καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να αποφευχθούν λάθη που αποδείχτηκαν μοιραία στο παρελθόν. Παρά τον έντονο εσωτερικό διάλογο για την κατεύθυνση που πρέπει να κινηθεί το κόμμα, τα σενάρια πρόωρων εκλογών και μια νέα, πιθανή πρόσδεση στο άρμα της ΝΔ και του Κυριάκου Μητσοτάκη, φαντάζει καταστροφική. Ειδικά για ευαίσθητα ζητήματα όπως αυτό της Παιδείας και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, δεδομένης της απόρριψης του νομοσχεδίου και από του πανεπιστημιακούς του ΠΑΣΟΚ (ΚΙΠΑΝ).
Μπορεί το ΠΑΣΟΚ να μη συνέβαλλε στη δημιουργία κλίματος πολιτικής συναίνεσης, καταψηφίζοντας επί της αρχής. Ως «δύναμη ευθύνης» όμως, υπερψήφισε κρίσιμα άρθρα που βρίσκονται στον πυρήνα του νομοσχεδίου.
Το ΠΑΣΟΚ ψήφισε υπέρ του άρθρου 144 για τα μητρώα γνωστικών αντικειμένων. Σύμφωνα με τη διάταξη, τα γνωστικά αντικείμενα ενός πανεπιστημιακού τμήματος ελέγχονται και κρίνονται από το Συμβούλιο Διοίκησης του ΑΕΙ. Υπενθυμίζεται πως από τα 11 μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης, τα 5 θα είναι εξωθεσμικοί και εξωπανεπιστημιακοί, χωρίς να είναι ακαδημαϊκοί ή ερευνητές. Παρότι λοιπόν το ΠΑΣΟΚ καταψήφισε επί της αρχής το νομοσχέδιο και το νέο μοντέλο διοίκησης των πανεπιστημίων, υπερψήφισε τη διάταξη που δίνει τη δυνατότητα στα εξωτερικά μέλη του συμβουλίου να λαμβάνουν αποφάσεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα για τα γνωστικά αντικείμενα.
Στο ίδιο πλαίσιο, οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ υπερψήφισαν το «αμαρτωλό» άρθρο 296 που προβλέπει την εκποίηση και την «αξιοποίηση» της περιουσίας των ΑΕΙ, τις πανεπιστημιακές λέσχες και τα πανεπιστημιακά δάση του ΑΠΘ.
— ένα στιγμιότυπο από τα πρακτικά της Βουλής
Λίγο πριν ξεκινήσει η ψηφοφορία επί της αρχής και επί των άρθρων του νομοσχεδίου, η Νίκη Κεραμέως κάνει την καταληκτική της ομιλία. Απαρριθμεί τις «αλήθειες» της, εκθειάζει το νομοθέτημά της, κατακεραυνώνει την αντιπολίτευση, παρουσιάζει ξανά αποκόμματα και αναφέρεται για μια ακόμη φορά στην περίφημη δημοσκόπηση της MARC. Στην «αλήθεια #7», η υπουργός Παιδείας απευθύνεται προσωπικά στην τομεάρχη Παιδείας του ΠΑΣΟΚ Χαρά Κεφαλίδου, με κάποιου τύπου απογοήτευση για την καταψήφιση του νέου μοντέλου διοίκησης:
– Νίκη Κεραμέως: Μια κουβέντα, κυρία Κεφαλίδου. Συναντηθήκαμε τον Μάρτιο. Το νομοσχέδιο τέθηκε σε διαβούλευση τον Μάιο. Φέρατε την πρότασή σας στην Ολομέλεια. Είναι λίγο αργά, κυρία Κεφαλίδου. Εμείς είμαστε εδώ για διάλογο. Γι’ αυτό, τον ξεκινήσαμε τόσο νωρίς. Περιμέναμε τις προτάσεις σας και στη διαβούλευση. Είχατε όλο το νομοσχέδιο. Άρα, το να παρουσιάζετε ένα νέο μοντέλο διοίκησης στην Ολομέλεια καταλαβαίνετε ότι είναι λίγο προσχηματικό, είναι λίγο αργά.
Για να απαντήσει η βουλευτής του ΠΑΣΟΚ:
– Χαρά Κεφαλίδου: Εγώ θεωρούσα ότι θα με ευχαριστήσετε κυρία Κεραμέως, που συμβάλλω στην προσπάθειά σας, όχι να με επιπλήξετε!
