Τα τελευταία στοιχεία που ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ για τη φτώχεια το έτος 2021, αλλά και η αρνητική καταγραφή της πλειοψηφίας των κοινωνικών δεικτών (κίνδυνος φτώχειας, κοινωνικός αποκλεισμός, οικονομική ανισότητα κ.ά.) ενισχύουν τις εξής πεποιθήσεις:
– η παιδική φτώχεια δεν είναι ένα φαινόμενο που αφορά μόνο κάποιες χώρες, είναι ένα ιδιαίτερα μεγάλο πρόβλημα σε αναπτυγμένες χώρες και ιδιαίτερα στην Ελλάδα (τέταρτη θέση από το τέλος στην ΕΕ),
– η ηλικιακή ομάδα των παιδιών πλήττεται ανεπανόρθωτα τα τελευταία χρόνια,
– οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης των τελευταίων ετών από μόνοι τους δε διασφαλίζουν την κοινωνική συνοχή, αλλά ότι η οικονομική ανάπτυξη θα πρέπει να συνοδεύεται από τη δίκαιη ανάπτυξη και την κοινωνική δικαιοσύνη.
Το ζήτημα της παιδικής φτώχειας ταλανίζει την Ευρωπαϊκή Ένωση -και τις ανεπτυγμένες κοινωνίες- ενώ στην Ελλάδα του σήμερα συνεχίζει να διευρύνεται. Ύστερα από την κορύφωση της επιδείνωσης όλων των κοινωνικών δεικτών στο διάστημα της περιόδου 2012-2014, όταν και σημειώθηκαν ιστορικά υψηλά σε μια σειρά από τομείς (ανεργία, ανισότητες, φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός), καταγράφεται συστηματική αποκλιμάκωση των σχετικών δεικτών, με αποτέλεσμα το 2017-2019 να παρατηρείται επιστροφή πολλών δεικτών στα προ κρίσης επίπεδα. Όμως, από τα νεότερα στοιχεία της Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών (EU- SILC 2021) για τη φτώχεια, προκύπτει ότι η αποκλιμάκωση της περιόδου 2017-2019 αντιστρέφεται.
Κίνδυνος φτώχειας
→
το ποσοστό των ατόμων που ζουν σε νοικοκυριά, των οποίων το συνολικό ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα είναι χαμηλότερο του 60% του εθνικού διάμεσου ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος
Σε ό,τι αφορά τον κίνδυνο φτώχειας, αν και αυτός διαμορφώθηκε στο ιστορικό υψηλό 23,1% το 2013, στην πορεία σημειώνει τάση αποκλιμάκωσης με το σχετικό ποσοστό να εμφανίζεται βελτιωμένο ακόμη και σε σχέση με τα προ πανδημίας επίπεδα (17,9%, με σωρευτική μείωση 4,2 ποσοστιαίων μονάδων στην τετραετία 2015-2019). Ωστόσο, στη συνέχεια ο δείκτης ανέρχεται σε 19,6% το 2021 από 17,7% το 2020, με τα νοικοκυριά που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας να εκτιμώνται σε 765.372 σε σύνολο 4.108.895 νοικοκυριών και τα μέλη τους σε 2.054.015 στο σύνολο των 10.498.099 ατόμων του εκτιμώμενου πληθυσμού της χώρας που διαβιεί σε ιδιωτικά νοικοκυριά.
Η εξέλιξη του κινδύνου φτώχειας για όλες τις ηλικιακές ομάδες από το 2012 έως σήμερα είναι σαφώς πιο επιζήμια για παιδιά ηλικίας 0-17 ετών (παιδική φτώχεια) σημειώνοντας άνοδο 2,8 ποσοστιαίων μονάδων τα δύο τελευταία έτη (από 20,9% το 2020 ανέρχεται σε 23,7% το 2021). Ιδιαίτερα ανησυχητικός είναι και ο δείκτης φτώχειας στην περίπτωση των νοικοκυριών με έναν ενήλικα και τουλάχιστον ένα εξαρτώμενο παιδί (30,1%) και των νοικοκυριών με τρεις ή περισσότερους ενήλικες με εξαρτώμενα παιδιά (31,5%).
Επιπλέον, ο δείκτης φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού αυξήθηκε από 27,4% το 2020 σε 28,3% το 2021, ήτοι περίπου 3 εκατομμύρια άτομα. Ομοίως, ο κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού για τα παιδιά (0-17 ετών) ενώ κατέγραψε πτώση κατά 6,9 ποσοστιαίες μονάδες το διάστημα 2015-2020, στην πορεία αυξήθηκε σε 32,0% το 2021 από 30,8% το 2020.
Σχετική επιδείνωση παρουσιάζει και το ποσοστό των ατόμων που αντιμετωπίζει υλικοκοινωνικές στερήσεις -με τις μεγαλύτερες να συναντώνται σε παιδιά και νέους. Το ποσοστό του πληθυσμού που διαβιεί σε κατοικία με στενότητα χώρου το 2021 είναι μεγαλύτερο στην περίπτωση των παιδιών (42,6%), όπως και η επιβάρυνση από το κόστος στέγασης (35,7%).
Με δεδομένο ότι ο κίνδυνος φτώχειας των παιδιών σχετίζεται με την κοινωνικοοικονομική υστέρηση, την κοινωνική προστασία, το εισόδημα και το επίπεδο εκπαίδευσης των μελών του νοικοκυριού, τα πρόσφατα στοιχεία κλιμάκωσης των κοινωνικών δεικτών στη χώρα μας σε συνδυασμό με το συνεχές κύμα ανατιμήσεων σε είδη πρώτης ανάγκης, δημιουργούν ανησυχίες για την ευάλωτη ομάδα των παιδιών, που πλήττεται σε κάθε κρίση από τις περικοπές κρατικών δαπανών και κοινωνικής μέριμνας, και θέτουν ανησυχίες για την κοινωνική συνοχή του μέλλοντος.
—
Η Ειρήνη Νταή είναι οικονομολόγος (MSc) και συντονίστρια της ομάδας κοινωνικών αναλύσεων του ινστιτούτου ΕΝΑ
