Ο ΟΟΣΑ και το PISA βλάπτουν την εκπαίδευση παγκοσμίως

Το Παρατηρητήριο δημοσιεύει την επιστολή 81 πανεπιστημιακών από όλο τον κόσμο προς το διευθυντή του προγράμματος Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA/ΟΟΣΑ) Andreas Schleicher, εκφράζοντας την έντονη ανησυχία τους για τον αντίκτυπο του τεστ PISA • Η επιστολή δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 2014 στη βρετανική εφημερίδα Guardian

—

***

Αγαπητέ Dr. Schleicher,

απευθυνόμαστε σε εσάς, ως διευθυντή του Προγράμματος Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA) του ΟΟΣΑ. Σήμερα, κι ενώ βρισκόμαστε στο 13o χρόνο της διεξαγωγής του, το πρόγραμμα PISA είναι γνωστό σε όλο τον κόσμο ως ένα εργαλείο ιεραρχικής κατάταξης των χωρών (μελών του ΟΟΣΑ και άλλων), ανάλογα με τη μέτρηση των ακαδημαϊκών επιδόσεων 15χρονων μαθητών στα μαθηματικά, τη φυσική και την ανάγνωση. Τα αποτελέσματα του προγράμματος, που διεξάγεται κάθε τρία χρόνια, αναμένονται με αγωνία από κυβερνήσεις, υπουργούς Παιδείας, συντακτικές ομάδες εφημερίδων και παρατίθενται σε αναρίθμητες εκθέσεις πολιτικής. Έχουν αρχίσει επίσης να επηρεάζουν βαθιά τις εκπαιδευτικές πρακτικές πολλών χωρών. Στη βάση των αποτελεσμάτων του προγράμματος, τα κράτη αναμορφώνουν τα εκπαιδευτικά τους συστήματα, ελπίζοντας να βελτιώσουν τη θέση τους στην κατάταξη. Σε πολλές χώρες η απουσία προόδου στο πρόγραμμα PISA αντιμετωπίζεται ως κρίση, ενώ έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο που είναι γνωστό ως «PISA σοκ», συνοδευόμενο από εκκλήσεις για παραιτήσεις και εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις – σύμφωνα με τις αρχές του προγράμματος.

***

Προβληματιζόμαστε ειλικρινά για τις αρνητικές συνέπειες των κατατάξεων και μερικές από τις ανησυχίες μας είναι οι εξής:

● Παρότι εδώ και δεκαετίες έχουν καθιερωθεί τα σταθμισμένα τεστ σε πολλές χώρες (παρά τις σοβαρές επιφυλάξεις για την εγκυρότητα και την αξιοπιστία τους), το PISA συμβάλει στην κλιμάκωση τέτοιων μετρήσεων, όπως και στην δραματική εξάρτηση από τα ποσοτικά μεγέθη. Για παράδειγμα στις ΗΠΑ, η νομιμοποίηση του προγράμματος «Κούρσα για την Κορυφή» (Race to the Top) έγινε επικαλούμενη το PISA, εντατικοποιώντας τη χρήση σταθμισμένων τεστ για την αξιολόγηση μαθητών, εκπαιδευτικών και σχολείων, το οποίο κατατάσσει και αποδίδει χαρακτηρισμούς στη βάση των επιδόσεων σε τεστ ευρέως γνωστά για τις ατέλειες τους (πχ: ανεξήγητη πτώση της Φινλανδίας από την κορυφή της κατάταξης).

● Σε επίπεδο εκπαιδευτικής πολιτικής, το PISA με τον τριετή κύκλο αξιολόγησής του, έχει μετατοπίσει το ενδιαφέρον σε βραχυπρόθεσμες αλλαγές που έχουν σχεδιαστεί για τη γρήγορη αναρρίχηση μιας χώρας στην κατάταξη, αν και οι μελέτες δείχνουν πως οι αλλαγές στην εκπαίδευση απαιτούν δεκαετίες, και όχι λίγα χρόνια, για να αποδώσουν. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι το κύρος των εκπαιδευτικών και του επαγγέλματος τους, επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα της διδασκαλίας, αλλά διαφέρει σημαντικά από κουλτούρα σε κουλτούρα και δεν επηρεάζεται εύκολα από βραχυπρόθεσμες πολιτικές.

● Το πρόγραμμα PISA, επικεντρωμένο σε ένα περιορισμένο εύρος μετρήσιμων τομέων της εκπαίδευσης, αποσπά την προσοχή από τομείς που είναι αδύνατο (ή λιγότερο δυνατό) να μετρηθούν, όπως η φυσική αγωγή, η ηθική, η πολιτική και η αισθητική ανάπτυξη, με αποτέλεσμα τον επικίνδυνο περιορισμό του συλλογικού φαντασιακού για το τι είναι και το τι οφείλει να είναι η εκπαίδευση.

● Ο ΟΟΣΑ, ως οργανισμός οικονομικής ανάπτυξης, είναι φυσικό να μεροληπτεί υπέρ του οικονομικού ρόλου των δημόσιων σχολείων. Αλλά η προετοιμασία της νέας γενιάς για επικερδή απασχόληση δεν είναι ο κύριος, ούτε καν ο πιο σημαντικός, στόχος της δημόσιας εκπαίδευσης, η οποία οφείλει να προετοιμάσει τους μαθητές για τη συμμετοχή τους στη δημοκρατική διακυβέρνηση, την ηθική δράση και μια ευημερούσα ζωή.

● Σε αντίθεση με τους οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών, όπως η UNESCO και η UNICEF, οι οποίοι έχουν ξεκάθαρες και νομιμοποιημένες αποστολές βελτίωσης της εκπαίδευσης και της ζωής των παιδιών σε όλο τον κόσμο, ο ΟΟΣΑ δεν έχει τέτοια αποστολή. Επιπροσθέτως δεν υπάρχουν μηχανισμοί δημοκρατικής συμμετοχής στις διαδικασίες λήψης των εκπαιδευτικών του  αποφάσεων.

● Για τη διεξαγωγή του προγράμματος PISA και μιας σειρά υπηρεσιών που το συνοδεύουν, ο ΟΟΣΑ έχει πρόθυμα υποστηρίξει «συνέργειες ιδιωτικού και δημόσιου τομέα» και έχει προσχωρήσει σε συνεργασίες με πολυεθνικές κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, οι οποίες κερδοσκοπούν από την κάθε αδυναμία -πραγματική ή όχι- που η PISA αποκαλύπτει. Κάποιες από αυτές τις εταιρείες παρέχουν εκτεταμένα υπηρεσίες σε σχολεία ή ομάδες σχολείων στις ΗΠΑ, με σκοπό το κέρδος, ενώ επιδιώκουν επίσης να αναπτύξουν την κερδοφόρα στοιχειώδη εκπαίδευση στην Αφρική, όπου ο ΟΟΣΑ σχεδιάζει την εισαγωγή του προγράμματος PISA.

● Τελευταία και σημαντικότερη ανησυχία: το νέο καθεστώς που επιβάλλει το πρόγραμμα PISA, με το διαρκή κύκλο των τεστ σε παγκόσμια βάση, βλάπτει τα παιδιά μας και αποδυναμώνει τις σχολικές μας τάξεις καθώς αναπόφευκτα συνεπάγεται όλο και περισσότερα τεστ πολλαπλής επιλογής, περισσότερα λεπτομερώς προσχεδιασμένα μαθήματα από «προμηθευτές» που βρίσκονται έξω από το σχολείο – και λιγότερη αυτονομία για τους εκπαιδευτικούς. Με τον τρόπο αυτό το πρόγραμμα PISA έχει αυξήσει ακόμη περισσότερο το άγχος που προϋπήρχε στα σχολεία, θέτοντας σε κίνδυνο την ισορροπία μαθητών και εκπαιδευτικών.

***

Οι εξελίξεις αυτές συγκρούονται εμφανώς με ευρέως αποδεκτές αρχές καλής εκπαιδευτικής και δημοκρατικής πρακτικής:

● Καμία μεταρρύθμιση, οποιασδήποτε σημασίας, δεν μπορεί να βασίζεται αποκλειστικά σε μια περιορισμένη μέτρηση της ποιότητας.

● Καμία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, οποιασδήποτε σημασίας, δεν μπορεί να αγνοεί το ρόλο μη-εκπαιδευτικών παραγόντων, ανάμεσα στους οποίους η κοινωνική και οικονομική ανισότητα μιας χώρας έχει κυρίαρχη σημασία. Σε πολλές χώρες, μεταξύ αυτών και οι ΗΠΑ, η ανισότητα έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία 15 χρόνια, γεγονός που ερμηνεύει το άνοιγμα της εκπαιδευτικής ψαλίδας μεταξύ πλούσιων και φτωχών και το οποίο είναι αδύνατο να κλείσουν οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις, όσο επεξεργασμένες κι αν είναι.

● Ένας οργανισμός σαν τον ΟΟΣΑ, όπως και κάθε οργανισμός που επηρεάζει τη ζωή των κοινοτήτων μας, θα έπρεπε να λογοδοτεί δημοκρατικά στα μέλη των κοινοτήτων αυτών.

***

Σας γράφουμε όχι μόνο για να αναδείξουμε αδυναμίες και προβλήματα. Θέλουμε επίσης να προσφέρουμε εποικοδομητικές ιδέες και προτάσεις που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τις παραπάνω ανησυχίες. Αν και δεν είναι ολοκληρωμένες, δείχνουν πως θα μπορούσε να βελτιωθεί η μάθηση χωρίς τα παραπάνω αρνητικά αποτελέσματα.

1. Αναπτύξτε  εναλλακτικούς  τρόπους παρουσίασης των ευρημάτων αντί των πινάκων κατάταξης: διερευνήστε τρόπους αναφοράς των αξιολογικών αποτελεσμάτων που να μην ευνοούν τις εύκολες εντυπώσεις αλλά να είναι νοηματικά πλουσιότεροι. Για παράδειγμα, η σύγκριση αναπτυσσόμενων χωρών, όπου συνήθως οι νέοι στα 15 τους εισέρχονται στην αγορά εργασίας, με χώρες του πρώτου κόσμου δεν έχει κανένα εκπαιδευτικό και πολιτικό νόημα και αφήνει ακάλυπτο τον ΟΟΣΑ σε κατηγορίες περί αποικιοκρατικής αντίληψης στη προσέγγιση της εκπαίδευσης.

2. Αφήστε χώρο για τη συμμετοχή όλων των σχετιζόμενων μερών και επιστημονικών ειδικοτήτων: σήμερα οι ομάδες με την μεγαλύτερη επιρροή στον προσδιορισμό της μάθησης και του τρόπου που διεθνώς αξιολογείται είναι οι ψυχομέτρες, οι στατιστικολόγοι και οι οικονομολόγοι. Τους αξίζει ασφαλώς μια θέση στο τραπέζι, όπως όμως και σε πολλές άλλες ομάδες: στους γονείς, στους εκπαιδευτικούς, σε  όσους ασκούν διοικητικό έργο, στους επικεφαλής κοινοτήτων, στους μαθητές, όπως και σε μελετητές άλλων ειδικοτήτων όπως η ανθρωπολογία, η κοινωνιολογία, η ιστορία, η φιλοσοφία, η γλωσσολογία, οι τέχνες και οι ανθρωπιστικές σπουδές. Το περιεχόμενο και ο τρόπος με τον οποίο αξιολογούμε την εκπαίδευση των 15χρονων μαθητών έπρεπε να αποτελεί αντικείμενο διαλόγου/συζήτησης  μεταξύ όλων αυτών των ομάδων σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο.

3. Στη διαμόρφωση των αξιολογικών μεθόδων και των σχετικών προτύπων προσθέστε εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς, η αποστολή των οποίων να υπερβαίνει την οικονομική πλευρά της δημόσιας εκπαίδευσης και οι οποίοι ασχολούνται με την υγεία, την προσωπική ανάπτυξη, την ευημερία και την ευτυχία μαθητών και εκπαιδευτικών. Μεταξύ αυτών θα συμπεριλαμβάνονταν οι οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών που ήδη έχουν αναφερθεί αλλά και ενώσεις γονέων, εκπαιδευτικών και διοικητικών για να αναφέρουμε μονάχα κάποιους από αυτούς.

4. Δημοσιοποιήστε το άμεσο και έμμεσο κόστος διεξαγωγής του Προγράμματος PISA έτσι ώστε οι φορολογούμενοι στα κράτη μέλη του ΟΟΣΑ να έχουν τη δυνατότητα να υπολογίσουν εναλλακτικούς τρόπους χρήσης των εκατομμύριων δολαρίων που δαπανώνται σε αυτά τα τεστ και να αποφασίσουν εάν θέλουν τη συνέχιση της συμμετοχής των χωρών τους.

5. Αποδεχτείτε την επίβλεψη από ανεξάρτητες διεθνείς ομάδες εποπτείας, οι οποίες μπορούν να ερευνήσουν τη διοίκηση του προγράμματος από τη σύλληψη έως την εφαρμογή του, έτσι ώστε να διερευνηθούν δικαιολογημένα ερωτήματα σχετικά με τη διαμόρφωση των τεστ, την στατιστική επεξεργασία και τη διόρθωση, και τα οποία συνδέονται με κατηγορίες περί προκαταλήψεων και άδικων συγκρίσεων.

6. Προσκομίστε λεπτομερείς αναφορές που να αφορούν το ρόλο των ιδιωτικών κερδοσκοπικών εταιρειών στην προετοιμασία, την πραγματοποίηση και την παρακολούθηση των αξιολογήσεων του προγράμματος PISA για να αποφευχθεί η φαινομενική ή πραγματική σύγκρουση συμφερόντων.

7. Επιβραδύνετε την κατίσχυση των τεστ. Για να εξασφαλίσουμε τον απαιτούμενο χρόνο συζήτησης σε τοπικό, εθνικό και διεθνικό επίπεδο των θεμάτων που έχουν τεθεί εδώ, εξετάστε το ενδεχόμενο παράκαμψης του επόμενου γύρου του προγράμματος PISA. Κάτι τέτοιο θα έδινε χρόνο να ενσωματώσουμε τη συλλογική μάθηση που θα προκύψει από τις προτεινόμενες συζητήσεις, σε ένα νέο και βελτιωμένο μοντέλο αξιολόγησης.

***

Υποθέτουμε ότι οι ειδικοί του προγράμματος PISA του ΟΟΣΑ διακατέχονται από ειλικρινή επιθυμία βελτίωσης της εκπαίδευσης. Αλλά αδυνατούμε να κατανοήσουμε πως ο οργανισμός σας έχει αναδειχθεί σε παγκόσμιο διαιτητή του νοήματος και των στόχων της εκπαίδευσης σε ολόκληρο τον κόσμο. Η περιορισμένη εστίαση του ΟΟΣΑ στα σταθμισμένα τεστ διακινδυνεύει τη μετατροπή της μάθησης σε πληκτική εργασία και το θάνατο της χαράς της μάθησης. Καθώς το πρόγραμμα PISA οδηγεί πολλές χώρες στο διεθνή ανταγωνισμό για τις υψηλότερες επιδόσεις, ο ΟΟΣΑ έχει αποκτήσει τη δύναμη να διαμορφώνει την εκπαιδευτική πολιτική σε όλο τον κόσμο, χωρίς να προηγηθεί καμία συζήτηση για την αναγκαιότητα ή τους περιορισμούς των τελικών σκοπών του. Η μέτρηση μιας μεγάλης ποικιλίας εκπαιδευτικών παραδόσεων και πολιτισμών με τη χρήση ενός μοναδικού, περιορισμένου και προκατειλημμένου μέτρου σύγκρισης, θα μπορούσε τελικά να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά στα σχολεία και τους μαθητές μας. Γι’ αυτό είμαστε βαθύτατα ανήσυχοι.

***

Υπογράφουν οι:

1. Andrews Paul, Professor of Mathematics Education, Stockholm University
2. Atkinson Lori, New York State Allies for Public Education
3. Ball Stephen J., Karl Mannheim Professor of Sociology of Education, Institute of Education, University of London
4. Barber Melissa, Parents Against High Stakes Testing
5. Beckett Lori, Winifred Mercier Professor of Teacher Education, Leeds Metropolitan University
6. Berardi Jillaine, Linden Avenue Middle School, Assistant Principal
7. Berliner David, Regents Professor of Education at Arizona State University
8. Bloom Elizabeth, EdD Associate Professor of Education, Hartwick College
9. Boudet Danielle, Oneonta Area for Public Education
10. Boland Neil, Senior lecturer, AUT University, Auckland, New Zealand
11. Burris Carol, Principal and former Teacher of the Year
12. Cauthen Nancy, PhD Change the Stakes, NYS Allies for Public Education
13. Cerrone Chris, Testing Hurts Kids; NYS Allies for Public Education
14. Ciaran Sugrue, Professor, Head of School, School of Education, University College Dublin
15. Deutermann Jeanette, Founder Long Island Opt Out, Co-founder NYS Allies for Public Education
16. Devine Nesta, Associate Professor, Auckland University of Technology, New Zealand
17. Dodge Arnie, Chair, Department of Educational Leadership, Long Island University
18. Dodge Judith, Author, Educational Consultant
19. Farley Tim, Principal, Ichabod Crane School; New York State Allies for Public Education
20. Fellicello Stacia, Principal, Chambers Elementary School
21. Fleming Mary, Lecturer, School of Education, National University of Ireland, Galway
22. Fransson Göran, Associate Professor of Education, University of Gävle, Sweden
23. Giroux Henry, Professor of English and Cultural Studies, McMaster University
24. Glass Gene, Senior Researcher, National Education Policy Center, Santa Fe, New Mexico
25. Glynn Kevin, Educator, co-founder of Lace to the Top
26. Goldstein Harvey, Professor of Social Statistics, University of Bristol
27. Gorlewski David, Director, Educational Leadership Doctoral Program, D’Youville College
28. Gorlewski Julie, PhD, Assistant Professor, State University of New York at New Paltz
29. Gowie Cheryl, Professor of Education, Siena College
30. Greene Kiersten, Assistant Professor of Literacy, State University of New York at New Paltz
31. Haimson Leonie, Parent Advocate and Director of “Class Size Matters”
32. Heinz Manuela, Director of Teaching Practice, School of Education, National University of Ireland Galway
33. Hughes Michelle, Principal, High Meadows Independent School
34. Jury Mark, Chair, Education Department, Siena College
35. Kahn Hudson, Valley Against Common Core
36. Kayden Michelle, Linden Avenue Middle School Red Hook, New York
37. Kempf Arlo, Program Coordinator of School and Society, OISE, University of Toronto
38. Kilfoyle Marla, NBCT, General Manager of BATs
39. Labaree David, Professor of Education, Stanford University
40. Leonardatos Harry, Principal, high school, Clarkstown, New York
41. MacBeath John, Professor Emeritus, Director of Leadership for Learning, University of Cambridge
42. McLaren Peter, Distinguished Professor, Chapman University
43. McNair Jessica, Co-founder Opt-Out CNY, parent member NYS Allies for Public Education
44. Meyer Heinz-Dieter, Associate Professor, Education Governance & Policy, State University of New York (Albany)
45. Meyer Tom, Associate Professor of Secondary Education, State University of New York at New Paltz
46. Millham Rosemary, Science Coordinator/Assistant Professor, Master Teacher Campus Director, State University of New York, New Paltz
47. Oliveira Andreotti Vanessa, Canada Research Chair in Race, Inequality, and Global Change, University of British Columbia
48. Sperry Carol, Emerita, Millersville University, Pennsylvania
49.  Mitchell Ken, Lower Hudson Valley Superintendents Council
50. Mucher Stephen, Director, Bard Master of Arts in Teaching Program, Los Angeles
51. Naison Mark, Professor of African American Studies and History, Fordham University; Co-Founder, Badass Teachers Association
52. Nielsen Kris, Author, Children of the Core
53. Noddings Nel, Professor (emerita) Philosophy of Education, Stanford University
54. Noguera Pedro, Peter L. Agnew Professor of Education, New York University
55. Nunez Isabel, Associate Professor, Concordia University, Chicago
56. Pallas Aaron, Arthur I Gates Professor of Sociology and Education, Columbia University
57. Peters Michael, Professor, University of Waikato, Honorary Fellow, Royal Society New Zealand
58. Pugh Nigel, Principal, Richard R Green High School of Teaching, New York City
59. Ravitch Diane, Research Professor, New York University
60. Rivera-Wilson, Jerusalem Senior Faculty Associate and Director of Clinical Training and Field Experiences, University at Albany
61. Roberts Peter, Professor, School of Educational Studies and Leadership, University of Canterbury, New Zealand
62. Rougle Eija, Instructor, State University of New York, Albany
63. Rudley Lisa, Director: Education Policy-Autism Action Network
64. Saltzman Janet, Science Chair, Physics Teacher, Red Hook High School
65. Schniedewind Nancy, Professor of Education, State University of New York, New Paltz
66. Silverberg Ruth, Associate Professor, College of Staten Island, City University of New York
67. Sperry Carol, Professor of Education, Emerita, Millersville University
68. St. John Edward, Algo D. Henderson Collegiate Professor, University of Michigan
69. Suzuki Daiyu, Teachers College at Columbia University
70. Swaffield Sue, Senior Lecturer, Educational Leadership and School Improvement, University of Cambridge
71. Tanis Bianca, Parent Member: ReThinking Testing
72. Thomas Paul, Associate Professor of Education, Furman University
73. Thrupp Martin, Professor of Education, University of Waikato, New Zealand
74. Tobin KT, Founding member, ReThinking Testing
75. Tomlinson Sally, Emeritus Professor, Goldsmiths College, University of London; Senior Research Fellow, Department of Education, Oxford University
76. Tuck Eve, Coordinator of Native American Studies, State University of New York at New Paltz
77. VanSlyke-Briggs, Kjersti Associate Professor, State University of New York, Oneonta
78. Wilson Elaine, Faculty of Education, University of Cambridge
79. Wrigley Terry, Honorary senior research fellow, University of Ballarat, Australia
80. Zahedi Katie, Principal, Linden Ave Middle School, Red Hook, New York
81. Zhao Yong, Professor of Education, Presidential Chair, University of Oregon