1. Είναι «δωρεάν» η τηλεκπαίδευση;
Παρότι το υπουργείο Παιδείας επέμενε για ένα χρόνο πως η πλατφόρμα είναι δωρεάν, τα έγγραφα που δημοσιεύτηκαν αποτυπώνουν κόστος 2 εκατομμυρίων €.
Η Cisco παρέχει 3 εκδόσεις της πλατφόρμας Webex με διαφορετικό κόστος ανά μήνα και διαφορετικές δυνατότητες ως προς τον αριθμό των συμμετεχόντων, τη διάρκεια της συνεδρίας, τη δυνατότητα καταγραφής από τους χρήστες, την ποιότητα ήχου και εικόνας, το διαμοιρασμό αρχείων.
Οι 3 εκδόσεις είναι η Free (χωρίς κόστος αλλά με αρκετούς περιορισμούς στις δυνατότητες – είναι ο τύπος λογαριασμού που έχουν φτιάξει οι μαθητές για να συμμετέχουν στα τηλεμαθήματα), η Starter (14€/μήνα) και η Business (27€/μήνα). Υπάρχει επίσης η δοκιμαστική έκδοση (free trial), η οποία παρέχεται για 90 ημέρες χρήσης.
Η αρχική συμφωνία ήταν για χρήση της δοκιμαστικής έκδοσης
Όπως αποτυπώνεται στις δημοσιευμένες συμβάσεις, η τυπική εγγύηση της Cisco δεν ισχύει για τη δοκιμαστική έκδοση, με την εταιρία να αποποιείται κάθε ευθύνη που σχετίζεται με την ποιότητα, την καταλληλότητα και την τεχνική υποστήριξη της πλατφόρμας.
Με τη λήξη της δοκιμαστικής περιόδου και ορισμένες μικρές παρατάσεις, τον Ιανουάριο του 2021 αναζητήθηκε τρόπος πληρωμής της Cisco. Για το σκοπό αυτό έγινε «ρεσάλτο» στο ΣΥΖΕΥΞΙΣ-2, το οποίο αποτελεί δημόσιο έργο για τη δημιουργία τηλεπικοινωνιακού δικτύου για το σύνολο του Ελληνικού Δημοσίου (η σχετική πράξη στη Δι@υγεια).
2. Είχε προβλήματα η δοκιμαστική έκδοση της Cisco;
Η σύμβαση του υπουργείου Παιδείας με τη Cisco στις 9 Νοεμβρίου 2020 αναφέρει πως η «δωρεάν» παραχώρηση της πλατφόρμας λήγει στις 11 Ιανουαρίου 2021 και ότι εναπόκειται στο υπουργείο να αποφασίσει αν και σε ποια έκταση θα κάνει χρήση του Webex.
Αναφέρει επίσης πως η «δωρεάν» παραχώρηση περιορίζεται σε «30.000 ταυτόχρονες συναντήσεις με 700.000 συμμετέχοντες». Παρόμοια, η σύμβαση στις 11 Σεπτεμβρίου 2020 αφορά σε «16.000 ταυτόχρονες συναντήσεις με 400.000 συμμετέχοντες». Αυτό εξηγεί τις συνεχείς δυσλειτουργίες της πλατφόρμας, όπως και την καθολική κατάρρευση του συστήματος το Νοέμβριο του 2020.
Παράλληλα, η δοκιμαστική έκδοση του Webex δεν είχε ενεργοποιημένη την επιλογή κρυπτογράφησης από άκρο σε άκρο (end-to-end encryption). Δηλαδή δεν υπήρχε εγγύηση πως τα δεδομένα προστατεύονται και διαβάζονται μόνο στα δύο άκρα: τον αποστολέα και τον παραλήπτη με αποτέλεσμα τα προσωπικά δεδομένα να είναι ευάλωτα από εχθρικούς τρίτους.
3. Πως γίνεται η πληρωμή;
Το δημόσιο έργο ΣΥΖΕΥΞΙΣ-2 αποτελεί υλοποίηση του Δικτύου Δημοσίου Τομέα, το οποίο θεσμοθετήθηκε με το Ν. 3979/2011 και παρέχει υπηρεσίες τηλεφωνίας, internet, video κλπ. σε μειωμένο κόστος και σε 34.000 κτήρια του Ελληνικού Δημοσίου.
Η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως έχει δίκιο όταν αναφέρει ότι οι βασικές συμβάσεις, με τις οποίες το Δημόσιο πληρώνει τώρα τη Cisco, υπογράφηκαν από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Όμως οι συμβάσεις υπογράφηκαν με τη Huawei και όχι με τη Cisco. Η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου αιτιολογεί την αντικατάσταση του πρώτου προμηθευτή (Huawei) με τον δεύτερο (Cisco) αναφέροντας πως η δεύτερη επιλογή είναι πιο οικονομική…
Ωστόσο, η διαφορά που προκύπτει είναι 25 € για συμβάσεις ύψους 2,5 εκατ. €. Παράλληλα, οι τροποποιήσεις προβλέπουν παροχή υπηρεσιών της Cisco για 12 μήνες ενώ η συμφωνία με τη Huawei προέβλεπε υπηρεσίες για 36. Με τον τρόπο αυτό τριπλασιάζεται το κόστος σε βάθος τριετίας.
4. Υπάρχει συσχέτιση κλειστών σχολείων & συμβάσεων;
Από το Μάρτιο του 2020 έως τον Ιανουάριο του 2021 τα σχολεία έμειναν κλειστά για 99 σχολικές ημέρες. Καθολικά κλειστά ήταν για 64 ημέρες, ενώ για 35 ημέρες ήταν κλειστά κατά τόπους με την τηλεκπαίδευση να είναι περιορισμένη σε μερικά σχολεία ή ακόμα και σε επιμέρους τμήματα.
Ήταν η δυναμική της πανδημίας που ανάγκασε το υπουργείο Παιδείας να επαναδιαπραγματευτεί με τη Cisco ή οι διαθέσιμες ημέρες της δοκιμαστικής έκδοσης καθόρισαν πότε θα ανοιγοκλείνουν τα σχολεία;
5. Τι γίνεται με τα προσωπικά δεδομένα;
Το υπουργείο Παιδείας επικαλείται την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και ισχυρίζεται ότι έχει λάβει άδεια για το επίμαχο λογισμικό. Ωστόσο, η Αρχή έκρινε ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν είναι αντίθετη με το θεσμικό πλαίσιο. Παράλληλα, στη γνωμοδότησή της εντοπίζει σωρεία προβλημάτων στην Εκτίμηση Αντικτύπου που διεξήγαγε το υπουργείο Παιδείας, όπως όφειλε στο πλαίσιο του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων (GDPR). Επίσης δίνει προσθεσμία τριών μηνών για την τροποποίησή της.
Η Αρχή επισημαίνει, μεταξύ άλλων, πως η Εκτίμηση Αντικτύπου του υπουργείου Παιδείας:
Αναφορικά με τους κινδύνους που ληφθήκαν υπόψη, η Αρχή σημειώνει ότι:
6. Υπήρξε κυβερνητική μεθόδευση;
Τον τελευταίο χρόνο, το υπουργείο Παιδείας και ειδικά η Νίκη Κεραμέως αρνούνταν να δημοσιεύσουν τη σύμβαση που δεσμεύει το ελληνικό δημόσιο με τη Cisco. Η ισχύουσα νομοθεσία είναι ξεκάθαρη και προβλέπει την ανάρτηση τέτοιου είδους συμβάσεων στη Δι@υγεια. Ωστόσο, η υπουργός Παιδείας επέμενε να παραβιάζει τη νομοθεσία.
Η νομικός που υπογράφει τις επίσημες μεταφράσεις των συμβάσεων είναι την ίδια στιγμή μετακλητή υπάλληλος στο ιδιαίτερο γραφείο της Νίκης Κεραμέως και ορισμένη από την ίδια την υπουργό στη θέση της Υπεύθυνης Προστασίας Δεδομένων του ΥΠΑΙΘ (DPO σύμφωνα με το GDPR). Είναι η ίδια που υπογράφει την αβάσιμη Έκθεση Αντικτύπου προς την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και μεταφράζει ως δωρεάν τη δοκιμαστική έκδοση στην επίσημη μετάφραση της σύμβασης από τα αγγλικά στα ελληνικά (trial ≠ free).
Επίσης, στις 28 Δεκεμβρίου 2020 ο διευθυντής (!) του γραφείου του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκου Πιερρακάκη έστειλε επιστολή στην «Κοινωνία της Πληροφορίας» (ΚτΠ ΑΕ), με την οποία ζητούσε την αγορά 154.000 αδειών Cisco Webex for Education 12μηνης χρήσης για τις ανάγκες του υπουργείου Παιδείας. Ως αιτιολογία παρουσιάζονται οι έκτακτες συνθήκες της πανδημίας και η ανάγκη για τηλεκπαίδευση, η οποία ωστόσο είχε ξεκινήσει πριν από 9 μήνες. Την ίδια μέρα ακριβώς, οι Εργολάβοι των σχετικών συμβάσεων του ΣΥΖΕΥΞΙΣ-2, έστειλαν επιστολή στην ΚτΠ ΑΕ με την οποία πρότειναν την αντικατάσταση αδειών λογισμικού της εταιρείας HUAWEI με αυτές της Cisco.
Τα μεταδεδομένα (metadata) είναι δεδομένα τα οποία περιγράφουν άλλα δεδομένα και προσφέρουν με δομημένο τρόπο πληροφορίες για τα ψηφιακά αντικείμενα. Είναι πληροφορίες που δημιουργούνται κατά τη χρήση προϊόντων τεχνολογίας και καταγράφουν στοιχεία όπως: ποιος, τι, που, πότε και πως. Οι βασικές λειτουργίες που επιτελούν είναι ταυτοποίηση, ευρετηρίαση, τεκμηρίωση, περιγραφή, ανάκτηση και διατήρηση. Μπορεί να είναι:
Τα προσωπικά μεταδεδομένα αποτελούν ένα σετ ψηφιακών πληροφοριών κάθε χρήστη. Μεταξύ αυτών είναι η τοποθεσία, τα αρχεία καταγραφής τηλεφωνικών κλήσεων, οι αναζητήσεις στο internet. Έχουν χαρακτηριστεί από το Παγκόσμιο Οικονομικό Forum ως το «καύσιμο» της σύγχρονης τεχνολογίας έντασης δεδομένων και της διαδικτυακής οικονομίας.
Η συλλογή, αποθήκευση και η ανάλυση μεταδεδομένων με εμπορικούς αλγόριθμους δίνουν τη δυνατότητα στις εταιρίες να παρέχουν «έξυπνες» εφαρμογές και εξατομικευμένες εμπειρίες. Σε παγκόσμιο επίπεδο καταγράφεται έντονος σκεπτικισμός για την αξιοποίησή τους εν αγνοία των χρηστών.
Αρκετά συχνά -ειδικά στον τομέα των ψηφιακών τηλεπικοινωνιών- είναι αρκετά δύσκολο να τεθεί η διαχωριστική γραμμή μεταξύ προσωπικών δεδομένων και μεταδεδομένων. Πρέπει να ιδωθεί ως ένα συνεχές.
Στην πραγματικότητα, η «εξόρυξη» μεταδεδομένων μπορεί όχι μόνο να αποκαλύψει ευαίσθητες πληροφορίες για το παρελθόν, αλλά και να επιτρέψει προβλέψεις για μελλοντικές ενέργειες. Έρευνες έχουν δείξει πως μπορεί να προβλεφθεί η μελλοντική τοποθεσία και οι δραστηριότητες ενός ατόμου, αναζητώντας και αναλύοντας μοτίβα στο ιστορικό τοποθεσίας των φίλων και συνεργατών του (Αμερικάνικη Ένωση για τις Πολιτικές Ελευθερίες – ACLU).
Ο Ντάνιελ Γουέιτσνερ (καθηγητής του MIT, ιδρυτής της Πρωτοβουλίας Έρευνας Πολιτικής Διαδικτύου του ΜΙΤ και κύριος ερευνητής στο εργαστήριο Επιστήμης Υπολογιστών & Τεχνητής Νοημοσύνης) επισημαίνει ότι:
Αναμφισβήτητα, τα μεταδεδομένα είναι πιο αποκαλυπτικά και από το ίδιο το περιεχόμενο. Είναι πολύ πιο εύκολο να επεξεργαστούν, να αναλυθούν και να συσχετιστούν με τα πραγματικά γεγονότα. Τα μοτίβα φανερώνουν ένα τεράστιο ποσό πληροφορίας για τη συμπεριφορά του κάθε χρήστη.
Από αυτά τα σύνολα δεδομένων η Cisco, με βάση τη σύμβαση, έχει απόλυτο έλεγχο για κάθε εμπορική χρήση των παρακάτω:
Διεύθυνση IP
Κάθε συσκευή που συνδέεται σε ένα δίκτυο αποκτά μία διεύθυνση IP, μία αριθμητική διεύθυνση που είναι μοναδική για τη συγκεκριμένη συσκευή στο συγκεκριμένο δίκτυο. Στόχος της διεύθυνσης IP είναι να βεβαιώσει την αποκλειστική επικοινωνία ανάμεσα σε δύο συσκευές. Μπορεί να συγκριθεί με την ταχυδρομική διεύθυνση του σπιτιού μας.
Αναγνωριστικό χρήστη (User Agent Identifier)
Περιέχει έναν κατάλογο μοναδικών τεχνικών χαρακτηριστικών κάθε συσκευής. Είναι χρήσιμο στους προγραμματιστές για να προσαρμόζουν και να σχεδιάζουν προγράμματα ή/και ιστοσελίδες.
Τύπος υλικού
Πληροφορίες για όλα τα τεχνικά χαρακτηριστικά της κάθε συσκευής.
Τύπος και έκδοση λογισμικού
Αναγνωριστικές πληροφορίες που γνωστοποιούν τον τύπο και την έκδοση του λειτουργικού κάθε συσκευής (πχ: Microsoft, Apple, Linux).
Έκδοση χρήστη
Κάθε νέα έκδοση έχει νέες δυνατότητες και εξαλείφει προβλήματα της προηγούμενης. Όταν διαφορετικοί χρήστες έχουν διαφορετικές εκδόσεις και αλληλοεπιδρούν, συνήθως, οι διαθέσιμες δυνατότητες περιορίζονται στην πρότερη έκδοση. Η εταιρία γνωρίζει με αυτόν τον τρόπο ποιες εκδόσεις κυκλοφορούν, ενώ προχωρά σε ενέργειες ώστε να μειώνει το κόστος που προκύπτει από την υποστήριξη πολλαπλών εκδόσεων.
Διεύθυνση MAC
Μια συσκευή για να επικοινωνήσει με ένα δίκτυο Wi-Fi πρέπει να αναγνωριστεί στο δίκτυο με χρήση μιας μοναδικής διεύθυνσης δικτύου. Αν η συσκευή χρησιμοποιεί πάντα την ίδια διεύθυνση MAC σε όλα τα δίκτυα, οι διαχειριστές δικτύου και άλλοι παρατηρητές δικτύου μπορούν εύκολα να συσχετίσουν αυτήν τη διεύθυνση με τη δραστηριότητα και την τοποθεσία του δικτύου της συσκευής με την πάροδο του χρόνου. Αυτό επιτρέπει ένα είδος παρακολούθησης ή δημιουργίας προφίλ χρήστη.
Ενέργειες κατά τη χρήση
Καταγραφή των ενεργειών που κάνει ένας χρήστης όταν χρησιμοποιεί την πλατφόρμα (πχ: αν μιλά, αν ανοίγει το μικρόφωνο και την κάμερα, αν στέλνει μηνύματα, αν μοιράζεται την οθόνη του για να παρουσιάσει κάτι από τον υπολογιστή του.
Γεωγραφική περιοχή
Καταγραφή τη γεωγραφικής περιοχής στην οποία βρίσκεται ο κάθε χρήστης με υψηλή ακρίβεια (χώρα, γεωγραφικό διαμέρισμα, στίγμα διεύθυνσης).
Πληροφορίες συνεδρίας
Πληροφορίες που σχετίζονται με την ημερομηνία, την ώρα, τη συχνότητα, τη διάρκεια, τη δραστηριότητα των συμμετεχόντων, την ποιότητα ήχου και εικόνας, τη συνδεσιμότητα στο δίκτυο).
Αριθμός συναντήσεων
Ο αριθμός συναντήσεων/συνεδριάσεων που πραγματοποιεί ο κάθε χρήστης.
Πληροφορίες hosting
Host = «ο οικοδεσπότης», αυτός που δημιουργεί το χώρο της συνεδρίας. Καταγράφονται το όνομά του και το χαρακτηριστικό του αποτύπωμα (ID), όπως επίσης και οι σύνδεσμοι που στέλνονται μέσω e-mail στους άλλους χρήστες για να εισέλθουν στη συνεδρία.
Τίτλος συνεδρίας
Αποθηκεύονται οι τίτλοι κάθε συνεδρίας.
Στοιχεία συμμετεχόντων
Καταγράφονται μια σειρά από πληροφορίες για όσους συμμετέχουν σε κάθε συνεδρία (διεύθυνση e-mail, διεύθυνση IP, όνομα χρήστη, τηλεφωνικός αριθμός).
▸ Αρθογραφία
▸ Ανακοινώσεις
