55 χρόνια από το πραξικόπημα της 21ης Απρίλη ● Ποια ήταν η εκπαιδευτική πολιτική της χούντας και πότε προέκυψε η «ιδέα» για τα σχολεία των «αρίστων»;
—
Γκρέμισμα της προοδευτικής μεταρρύθμισης Παπανδρέου-Παπανούτσου του 1964, εγκάθετες διοικήσεις στα σχολεία και δοτοί πρυτάνεις στα πανεπιστήμια, διώξεις και απολύσεις εκπαιδευτικών και πανεπιστημιακών καθηγητών. Απαγορεύσεις βιβλίων και συγγραφέων, κατάργηση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, επιθεωρητισμός, πατριδογνωσία και ελληνοχριστιανική αγωγή, φρονηματιστικά μαθήματα και γυμναστικές επιδείξεις, επαναφορά της καθαρεύουσας και γλωσσική σύγχυση.
Τα παραπάνω σκιαγραφούν την εκπαιδευτική πολιτική των πραξικοπηματιών της 21ης Απρίλη 1967. Μιας πολιτικής που απαγόρευε στους εκπαιδευτικούς να αρθρώνουν τη λέξη «κόκκινο» και στους μαθητές να γράφουν με το αριστερό χέρι. Ήδη από το Σεπτέμβριο του 1967, η στρατιωτική κυβέρνηση Κωνσταντίνου Κόλλια εξέδωσε τον Αναγκαστικό Νόμο 129 «περί οργανώσεως και διοικήσεως της Γενικής Εκπαιδεύσεως και άλλων τινών διατάξεων» (υπουργός Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων ο αρεοπαγίτης Κωνσταντίνος Καλαμποκιάς). Έκτοτε, η εκπαίδευση θα δοκιμαστεί και θα υποφέρει για όλη την περίοδο της επταετίας.
Παράλληλα, το ποσοστό της επιχορήγησης για την εκπαίδευση μειώθηκε από 11,6% σε 10%, όταν οι δαπάνες για την «άμυνα» και «δημόσια ασφάλεια» σχεδόν διπλασιάστηκαν. Επίσης, η χούντα προχώρησε σε δραστικές καταργήσεις και συγχωνεύσεις σχολείων, ενώ η αναλογία μαθητών-εκπαιδευτικών βελτιώθηκε πλασματικά, καθώς ο αριθμός των μαθητών έπεσε από 948.000 το 1969 σε 907.000 το 1971.
Η «αριστεία» του Γιώργου Παπαδόπουλου
Τα τελευταία χρόνια, η έννοια της «αριστείας» έχει απασχολήσει το δημόσιο διάλογο έπειτα από τη συστηματική χρήση της από τη Νέα Δημοκρατία – τόσο γενικά, όσο και ειδικά στο εκπαιδευτικό πλαίσιο. Η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως, μεταξύ των δεκάδων σχετικών δηλώσεών της, έχει υπογραμμίσει πως «η αριστεία είναι τρόπος ζωής». Παρόμοια, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε εξαγγείλει ήδη από το 2016, πως θα επαναφέρει τα πρότυπα – πειραματικά σχολεία ως νησίδες αριστείας.
Ωστόσο, η συγκεκριμένη «ιδέα» δεν ήταν καινούργια. Αντίθετα, η δημιουργία σχολείων για «αριστούχους» ως απάντηση στα εκπαιδευτικά προβλήματα της χώρας, ήταν εισήγηση του δικτάτορα Παπαδόπουλου το 1971. Ο επικεφαλής της στρατιωτικής κυβέρνησης, μιλώντας σε τελετή βράβευσης «αριστευσάντων», στο Ίδρυμα Ευγενίδου, εκφώνησε έναν ιδιαίτερα ενδεικτικό λόγο:
Ανισόρροπος έχει καταστή η κοινωνία των ανθρώπων σήμερον και οφείλομεν, εάν αισθανθώμεθα ότι έχομεν υποχρέωσιν να αγωνισθώμεν διά την επιβίωσίν της, να δώσωμεν πάλιν εις αυτήν το έρμα, το έρμα του μέτρου, του μέτρου της λογικής, του μέτρου του λόγου, του λόγου των αξιών, των αξιών, μέσω των οποίων ο άνθρωπος τιθασεύει το ένστικτον του θηρίου εις την δύναμιν του πνεύματος και, αποκτών την ισορροπίαν, κατορθώνει εκάστοτε να προσδιορίζη το πρέπον ανάμεσα εις το δυνατόν και το επιθυμητόν.
[…] Με αρχήν από του επομένου σχολικού έτους, η Πολιτεία θα αναπτύξη τα σχολεία των αριστούχων. Πρώτον σχολείον, αναπτυσσόμενον ως σχολείον αριστούχων, θα είναι το υπάρχον σχολείον Αναβρύτων».
[…] Χρειάζεται η ζωή εις ό,τι αφορά τας πτυχάς, αι οποίαι την καθιστούν ευχάριστον. Χρειάζεται η ζωή εις ό,τι αφορά την ικανοποίησιν αυτού, προς το οποίον μας σύρει η ανθρωπίνη υπόστασίς μας. Προσοχή όμως! Όχημα χωρίς φρένο είναι δημόσιος κίνδυνος. Και φρένο διά τον νέον άνθρωπον, που κυρίαν του προσπάθειαν έχει να προπαρασκευάση τον εαυτόν του, αποτελεί η πίστις του εις τας πνευματικάς αξίας του πολιτισμού μας, του Ελληνικού πολιτισμού και του Χριστιανισμού.
Ο πρωθυπουργός της δικτατορικής κυβέρνησης προγραμμάτιζε την ίδρυση δέκα τέτοιων σχολείων σε όλη τη χώρα για «500 άριστους μαθητές» κατά το σχολικό έτος 1974-1975. Τον πρόλαβε, ευτυχώς, η ανατροπή του καθεστώτος και το 1975 καταδικάστηκε σε ισόβια.
Η εφημερίδα «Ελεύθερος Κόσμος», το επίσημο προπαγανδιστικό έντυπο της χούντας, χαιρέτησε την πρωτοβουλία και τη χαρακτήρισε ως ιστορικό σταθμό. Μάλιστα, υποστήριξε ανοιχτά πως πρόκειται για ένα ρατσιστικό μέτρο που εντείνει τους αποκλεισμούς στο δημόσιο σχολείο, αφού: «σήμερον πρέπει να δεσπόζη η αρχή της φυσικής επιλογής του ικανωτέρου».
